بازار کریپتو، از سال ۲۰۰۹ فعالیت خود را با بیتکوین آغاز کرده است. اگرچه این بازار هنوز در دوران کودکی به سر می‌برد، اما در طی این سال‌ها، ابزارهای زیادی (مانند وب‌سایت‌ها، شاخص‌ها و …) ارائه شده‌اند تا بازار ارزهای دیجیتال را از جنبه‌های مختلف آنالیز کنند.
یکی از این ابزارهای مهم، شاخص ترس و طمع [Fear and Greed Index] نام دارد که در این مطلب به بررسی آن می‌پردازیم. این شاخص بیشتر در بازار کریپتو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شاخص ترس و طمع چیست؟
شاخص ترس و طمع، با استفاده از سیگنال‌های اجتماعی (Social Signals) و روندهای بازار و بر اساس بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال بزرگ، احساسات یا همان سنتیمنت کلی بازار را مشخص می‌کند. داده‌های مختلف از منابع مختلف گردآوری و بررسی می‌شوند و در نهایت به یک خروجی عددی می‌رسیم. به همین دلیل از کلمۀ «شاخص» استفاده می‌شود.
همانطور که از عنوان این شاخص پیداست، با ترس و طمع سروکار داریم.
شاخص ترس و طمع، از صفر تا ۱۰۰ (ترس شدید تا طمع شدید) درجه‌بندی می‌شود. بعضی از معامله‌گرها باور دارند این شاخص می‌تواند در وارد شدن به معامله و یا خروج از آن، به آنها کمک کند.
شاخص ترس و طمع کریپتو در اوایل فوریه ۲۰۲۴
شاخص ترس و طمع را می‌توان به ۴ بخش تقسیم کرد:
- مقدار صفر تا ۲۴ (نارنجی): ترس شدید
- ۲۵ تا ۴۹ (زرد): ترس
- ۵۰ تا ۷۴ (سبز روشن): طمع
- ۷۵ تا ۱۰۰ (سبز): طمع شدید
چطور از شاخص ترس و طمع استفاده کنیم؟
احتمالا این تجربه را، نه تنها در مارکت کریپتو، بلکه در جاهای مختلف داشته‌اید که گروهی از روی ترس یا طمع، دست به کار خاصی می‌زنند. برای مثال، از ترس گران شدن برنج، به بازار هجوم می‌برند، یا از طمع بیش از حد، تمام دارایی خود را در بورس سرمایه‌گذاری [و سپس ضرر] می‌کنند!
همین ترس و طمع را اگر در بازار کریپتو بررسی کنیم، خواهیم دید که دلیل بیشتر نوسانات بازار، همین احساسات [سرمایه‌گذاران] است.
گاهی سرمایه‌گذاران، ترس از دست دادن دارند که در اصطلاح به آن فومو (FOMO / Fear Of Missing Out) می‌گویند. در این حالت وقتی بازار صعودی است، برای اینکه از قافله جا نمانند، اقدام به خرید می‌کنند. برعکس، زمانی که بازار نزولی است، از ترس، اقدام به فروش دارایی‌های خود می‌کنند.
بسیاری از تریدرها از این قضیه به‌عنوان شاخصی برای جمع‌آوری اطلاعات از بازار، استفاده می‌کنند تا معاملات بهتری در آینده داشته باشند. تحلیل درست احساسات معامله‌گرها، ما را یک قدم از بازار پیش می‌اندازد. چگونه؟
- ترس شدید به معنی فرصت خرید است، چراکه سرمایه‌گذارها بیش از حد نگران هستند.
- طمع شدید به این معنی است که زمان فروش دارایی‌ها فرا رسیده، چراکه بازار به حد اشباع خرید نزدیک، و زمان اصلاح فرا رسیده است.
از کجا به این شاخص دسترسی داشته باشیم؟
اصلی‌ترین منبع برای بررسی شاخص ترس و طمع، ارائه‌دهندۀ این شاخص، یعنی سایت Alternative است. از طریق دکمۀ زیر می‌توانید به صفحۀ مربوط به شاخص ترس و طمع دسترسی داشته باشید.
همچنین می‌توانید از اکانت توییتر شاخص ترس و طمع (اکانت توییتر شاخص ترس و طمع) نیز استفاده کنید. بسیاری از تریدرها، در ابتدای روز به شاخص ترس و طمع نگاهی می‌اندازند. در کنار این شاخص، بد نیست مواردی چون عرضه و تقاضا، مارکت کپ، و اندیکاتورهای آنچین را نیز بررسی کنیم.
برای بررسی چارت‌های مختلف، از جمله ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال، دامیننس بیت کوین، مارکت کپ بیت کوین و …، می‌توانید از پلتفرم حرفه‌ای فراز استفاده کنید و چارت‌های مختلف را در یک لحظه (multi-chart) داشته باشید.
شاخص ترس و طمع چطور محاسبه می‌شود؟
این شاخص توسط “Alternate.me” (پلتفرمی برای بهینه‌سازی ارتباطات بین انواع نرم‌افزارها)، و با استفاده از منابع و معیارهای مختلف، محاسبه می‌شود. این منابع عبارت‌اند از:
- نوسانات بازار – ۲۵%
- مومنتوم/حجم بازار – ۲۵%
- شبکه‌های اجتماعی – ۱۵%
- تحقیقات میدانی – ۱۵% (فعلا متوقف شده است!)
- دامیننس – ۱۰%
- روندها – ۱۰%
در حال حاضر، ترس و طمع بر اساس بیتکوین محاسبه می‌شود، اما به‌زودی قرار است سایر رمزارزهای مهم مانند اتریوم نیز در محاسبات این شاخص لحاظ شوند. حال بیایید نگاهی دقیق‌تر به معیارهای محاسبۀ این شاخص داشته باشیم.
- نوسانات: افزایش نوسانات بازار، یعنی ترس بر بازار حاکم شده است.
- مومنتوم/حجم بازار: مومنتوم فعلی با حجم فعلی بازار مقایسه می‌شود. زمانی که حجم معاملات خرید (Buy) از مومنتوم بلندمدت پیشی می‌گیرد، آنگاه طمع بیش از حد بر بازار حاکم خواهد شد.
- شبکه‌های اجتماعی: برای شناسایی طمع در بازار، از ابزار تجزیه و تحلیل احساسات توییتر (یا همان X) و نرخ تعامل بالا و غیرمعمول استفاده می‌شود.
- دامیننس: افزایش دامیننس بیتکوین یعنی ترس بر بازار حاکم شده و [بازار] به سمت یک دارایی امن در حال حرکت است. کاهش دامیننس بیتکوین یعنی مشارکت‌کنندگان در بازار حریص شده‌اند و مسیر آلتکوین‌ها و سفته‌بازی را در پیش گرفته‌اند.
- روندها: ابزار گوگل ترند این امکان را فرآهم کرده که ببینیم مردم بیشتر چه چیزی را جستجو می‌کنند. جستجوی عبارت‌هایی مانند «دستکاری قیمت بیتکوین»، یعنی ترس، و «پیش‌بینی قیمت بیتکوین»، یعنی انتظارات صعودی و طمع در بازار.
- تحقیقات میدانی: در ابتدا، از سرمایه‌گذاران بازار کریپتو نظرسنجی می‌شد که آنها وضعیت فعلی و آینده را چطور ارزیابی می‌کنند. به مرور زمان، این نظرسنجی‌ها کنار گذاشته شدند و نتایج آنها در محاسبه شاخص ترس و طمع لحاظ نشد.
چند نکته در مورد شاخص ترس و طمع کریپتو
چارت تاریخی ترس و طمع بیتکوین
عکسی که مشاهده می‌کنید، در واقع چارت شاخص ترس و طمع مربوط به گذشته است. در این چارت ملاحظه می‌کنید که شاخص ترس و طمع، به‌ویژه از ژوئن ۲۰۱۹ تا اُکتبر ۲۰۲۰، چه تغییراتی داشته است.
همانطور که می‌بینید، شاخص عموما در نواحی سبز رنگ طمع قرار دارد و خیلی کم پیش آمده که بیشتر از ۱ ماه، در ناحیه ترس شدید باشد. این یعنی سنتیمنت بیتکوین ارتباط مستقیمی با رخدادهای بزرگ کریپتویی داشته است.
در مارس ۲۰۲۰، شاخص در پایین‌ترین حد قرار دارد—کرونا. شیوع بیماری کرونا تاثیر فراوانی در بازارهای مالی داشت، به‌طوری که اتریوم، ریپل، بیتکوین، لایت‌کوین و … همگی به فروش گذاشته شدند.
اما در فوریه ۲۰۲۱، و با ۵ برابر شدن قیمت بیتکوین، شاخص در بالاترین حد قرار گرفت. این بازۀ زمانی با «تابستان دیفای» همزمان است. برای یک ماه شاخص در بالاترین حد بود تا اینکه خبر ممنوعیت ماینینگ در چین، آن را شکست و به زیر کشاند!
اگر از دور به این چارت نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که شاخص ترس و طمع، ۲ درس مهم به ما می‌دهد. اول اینکه) شاخص ممکن است خیلی سریع و با انتشار یک خبر برای مثال، تغییر حالت بدهد. دوم) شاخص ممکن است ماه‌ها در یک وضعیت، مانند طمع و طمع شدید، بماند.
به‌طور کلی، این چارت نشان می‌دهد که سنتیمنت بیتکوین برای دو سال، کاملا مثبت بوده است.
مواجهه با شاخص ترس و طمع – کنترل احساسات و تصمیم‌گیری درست
سوالی که شاید برای شما پیش بیاید و شاید حتی بارها در این موقعیت قرار گرفته باشید، این است که در مواجهه با شرایط بازار چگونه رفتار کنم؟ برای مثال، آیا وقتی قیمت بیتکوین دائم در حال افزایش است، آن را بخرم؟ اگر از بقیه جا بمانم چه؟
۳ راه به شما پیشنهاد می‌دهیم که با دنبال کردن آنها قطعا ضرر نمی‌کنید.
۱) وقتی دیگران حریص هستند، بترسید، و وقتی دیگران ترسیده‌اند، حریص باشید!
عبارت بالا از وارن بافت (Warren Buffett) است و بسیاری از تریدرها آن را سرلوحۀ کار خود قرار می‌دهند. به قول مورگان استنلی، «اطلاعات نامربوط و نویز بازار را کنار بگذارید، و در برابر دنبال کردن جمعیت از خود مقاومت نشان دهید.»
۲) به دارایی‌های خود تنوع ببخشید.
سعی کنید در مدیریت سرمایه، پول خود را به چند بخش تقسیم کنید و دارایی‌های مختلف را خریداری کنید. بدین ترتیب، نوسانات بازار و حتی هیجان‌زده شدن نمی‌تواند بر تمام دارایی شما تاثیرگذار باشد. حتی بهتر است بازارهای مختلف و سهم‌های مختلف را در لیست خود داشته باشید.
۳) استراتژی معاملاتی داشته باشید.
استراتژی معاملاتی یعنی داشتن نظم و قانون در معامله کردن؛ به عبارت دیگر، تریدری که استراتژی معاملاتی دارد، می‌داند چه زمانی باید وارد معامله، و چه زمانی از آن خارج شود. مدیریت سرمایه خود را به خوبی رعایت می‌کند و درگیر نوسانات و هیجانات بازار نخواهد شد.
سوالات متداول در مورد شاخص ترس و طمع
شاخص ترس و طمع بلندمدت است یا کوتاه‌مدت؟
همانطور که روی چارت دیدیم، شاخص ترس و طمع، چندان با روند صعودی بلندمدت مطابقت ندارد. بلکه به رویدادهای خبری و تغییرات کوتاه‌مدت در بازار کریپتو واکنش نشان می‌دهد. به این دلیل، بسیاری از معامله‌گرها از آن به‌عنوان یک شاخص کوتاه‌مدت استفاده می‌کنند. این شاخص در بین تریدرها محبوب است.
آیا باید همواره به شاخص ترس و طمع اطمینان کنیم؟
قطعا خیر. این شاخص، همانند سایر ابزارها در بازار مالی، صرفا کمک‌کننده است و حتی ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلف دیتای اشتباه به ما بدهد! بنابراین، عاقلانه این است که بازاری مانند بیتکوین را از جنبه‌های مختلف و با ابزارهای مختلف بررسی و تحلیل کنیم، و سپس تصمیم مناسب بگیریم.
