الگوهای کلاسیک قیمتی یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال برای پیش‌بینی روندهای بازار هستند. الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle Pattern) یکی از معروف‌ترین الگوهای قیمتی کلاسیک است که در بازارهای مالی کاربرد فراوان دارد. این الگو، با شکل ظاهری خاص خود که شبیه به یک فنجان با دسته‌ای کوچک در کنار آن است، به معامله‌گران کمک می‌کند تا به‌راحتی روندهای صعودی احتمالی را شناسایی کرده و در موقعیت‌های مناسب وارد بازار شوند. در این مقاله، با بررسی جزئیات الگوی فنجان و دسته، نحوه تشکیل آن، استراتژی‌های معاملاتی مرتبط و نکاتی که در هنگام استفاده از این الگو باید در نظر بگیرید، آشنا خواهید شد.
الگوی فنجان و دسته چیست؟
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle Pattern) یکی از انواع الگوهای تحلیل تکنیکال است که نشان‌دهنده ادامه روند است. این الگو معمولا در روندهای صعودی ظاهر می‌شود و می‌تواند نشانه‌ای از ادامه روند رو به رشد بازار باشد. الگوی فنجان و دسته شبیه به یک کاسه عمیق (کاپ) و یک دسته کوچک است که به‌صورت شیب‌دار در سمت راست کاسه تشکیل می‌شود. این الگو نشان‌دهنده توقف موقتی بازار قبل از ادامه حرکت است.
تاریخچه الگوی فنجان و دسته
الگوی فنجان و دسته اولین بار توسط ویلیام جی. اونیل در کتاب چگونه در سهام سود ببریم معرفی شد. این تحلیل‌گر بازار سهام، این الگو را در دهه ۱۹۸۰ شناسایی کرد و آن را به‌عنوان یکی از مطمئن‌ترین الگوهای ادامه‌دهنده معرفی نمود. اونیل معتقد بود این الگو در سهام‌های مستعد رشد، می‌تواند سودآوری بالایی را به همراه داشته باشد.
ساختار الگوی فنجان و دسته چگونه است؟
در ادامه به بررسی دقیق‌تر ساختار الگوی فنجان و دسته می‌پردازیم:
۱. شکل فنجان (U شکل عمیق و متقارن)
کاپ، مهم‌ترین بخش این الگو، به شکل یک U عمیق و متقارن تشکیل می‌شود. این بخش:
- نشان‌دهنده تلاش خریداران برای بازگشت به بازار پس از یک دوره کاهش قیمت است.
- عمق کاپ باید متناسب باشد؛ یعنی نه خیلی کم‌عمق (نشانه ضعف خریداران) و نه خیلی عمیق (نشانه فروش سنگین).
- زمان شکل‌گیری کاپ معمولا طولانی‌تر از دسته است و می‌تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
۲.دسته فنجان (اصلاح کوتاه‌مدت)
پس از تکمیل کاپ، قیمت وارد یک اصلاح کوتاه‌مدت می‌شود که به دسته فنجان معروف است. این بخش:
- معمولا به‌شکل یک کانال نزولی یا مثلث کوچک ظاهر می‌شود.
- نباید بیشتر از یک‌سوم عمق کاپ کاهش یابد؛ در غیر این صورت، اعتبار الگو کاهش می‌یابد.
- مدت‌زمان شکل‌گیری دسته کوتاه‌تر از کاپ است و معمولا چند روز تا چند هفته طول می‌کشد.
۳.سطح مقاومت (خط گردن الگو)
خط مقاومت جایی است که قیمت برای تکمیل الگو باید از آن عبور کند.
- این خط معمولا از بالاترین نقطه‌های کاپ ترسیم می‌شود.
- عبور قیمت از این سطح به‌عنوان شکست مقاومت شناخته می‌شود و با افزایش حجم معاملات همراه است.
۴. حجم معاملات
تغییرات حجم معاملات یکی از فاکتورهای کلیدی در اعتبارسنجی این الگو است:
- در کاپ: حجم معاملات در ابتدای کاهش قیمت بالا است، سپس در زمان تشکیل کف کاهش می‌یابد و با افزایش قیمت دوباره رشد می‌کند.
- در دسته: معمولا حجم معاملات در دسته کاهش می‌یابد و سپس در زمان شکست مقاومت افزایش ناگهانی پیدا می‌کند.
۵.طول زمان تشکیل الگو
- الگوهای کاپ و فنجان در تایم‌فریم‌های روزانه و هفتگی قابل‌اعتمادتر هستند.
- زمان تشکیل کاپ معمولا بین ۷ تا ۶۵ هفته است و دسته معمولا کمتر از ۲ هفته طول می‌کشد.
۶.زاویه شکل‌گیری کاپ و دسته
- کاپ باید به‌شکل یک U نرم و متقارن باشد، نه V تیز.
- دسته باید شیب ملایمی داشته باشد و زاویه آن نباید بیش از ۳۰ درجه باشد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با الگوی پرچم صعودی و نزولی
مراحل شکل‌گیری الگوی کاپ و فنجان
الگوی کاپ و فنجان به‌صورت تدریجی و در چهار مرحله اصلی شکل می‌گیرد. در ادامه هر مرحله به‌طور دقیق شرح داده شده است:
۱.فاز اول: کاهش قیمت
این مرحله با یک کاهش قیمت اولیه آغاز می‌شود که پس از یک روند صعودی قبلی رخ می‌دهد. دلیل کاهش قیمت می‌تواند اصلاح طبیعی بازار یا یک فشار فروش ناشی از اخبار منفی باشد. حجم معاملات در این مرحله بالا است و به‌مرور کاهش می‌یابد. این کاهش نشان‌دهنده شروع تشکیل کاپ است و اهمیت دارد که کاهش بیش از حد شدید یا سریع نباشد؛ زیرا ممکن است به شکل‌گیری الگوی دیگری منجر شود.
۲.فاز دوم: تشکیل کاپ
قیمت پس از کاهش اولیه به یک سطح حمایتی می‌رسد و در آنجا تثبیت می‌شود. حرکت قیمت از کف حمایتی به سمت بالا شروع می‌شود و به‌آرامی کاپ را تشکیل می‌دهد. این بخش معمولا طولانی‌ترین مرحله در شکل‌گیری الگو است. در کف کاپ، حجم معاملات کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده ضعف فروشندگان است. با آغاز حرکت صعودی، حجم معاملات به‌تدریج افزایش پیدا می‌کند. کاپ باید به‌شکل یک U نرم و متقارن باشد و نباید به کاپ‌های V تیز اعتماد.
۳.فاز سوم: شکل‌گیری دسته
پس از تکمیل کاپ و رسیدن قیمت به سطح مقاومت، بازار معمولا وارد یک اصلاح کوتاه‌مدت می‌شود که به آن دسته فنجان گفته می‌شود. این اصلاح به‌شکل یک کانال نزولی یا مثلث کوچک است. دسته نباید بیش از یک‌سوم عمق کاپ کاهش یابد؛ در غیر این صورت، اعتبار الگو کاهش پیدا می‌کند. حجم معاملات در این مرحله کاهش می‌یابد که نشانه‌ای از تمایل بازار به شکست مقاومت است. دسته نشان‌دهنده آمادگی خریداران برای شکست مقاومت و ادامه حرکت صعودی است.
۴.فاز چهارم: شکست مقاومت
در این مرحله، قیمت خط مقاومت (سطح بالاترین نقطه کاپ) را با افزایش حجم معاملات می‌شکند. شکست مقاومت با یک کندل قدرتمند صعودی همراه است که نشان‌دهنده ورود خریداران به بازار است. پس از شکست، قیمت معمولا یک حرکت صعودی قوی را آغاز می‌کند. در لحظه شکست مقاومت، حجم معاملات به‌شدت افزایش می‌یابد و این افزایش حجم، اعتبار شکست را تأیید می‌کند. این چهار مرحله به‌ترتیب به معامله‌گران کمک می‌کند تا شکل‌گیری الگو را شناسایی کرده و نقاط ورود و خروج مناسب را برنامه‌ریزی کنند.
نمونه‌هایی از الگوی کاپ و فنجان در بازار واقعی
در بازارهایی مانند فارکس، سهام و ارزهای دیجیتال، می‌توان نمونه‌های موفقی از الگوی کاپ و فنجان را مشاهده کرد. به‌عنوان مثال:
در توتال مارکت ارز دیجیتال به تازگی این الگو قابل مشاهده است. بطور کلی تارگت اصلی این الگو می‌تواند به اندازه ارتفاع عمق کاپ باشد.
در دامیننس تتر، این الگو نشان‌دهنده تثبیت موقعیت آن در بازار ارزهای دیجیتال است. در این تصویر می‌توان به صورت نزولی این الگو را بررسی کرد و تارگت‌های نزولی برای آن را در نظر گرفت.
در بیت‌کوین، زمانی که قیمت بیت‌کوین روندی صعودی دارد، می‌توان به سیگنال‌های الگوی کاپ و فنجان توجه کرد.
سخن آخر
الگوی کاپ و فنجان یکی از الگوهای قدرتمند تحلیل تکنیکال است که می‌تواند درک بهتری از روند بازار ارائه دهد. با شناخت مراحل شکل‌گیری این الگو و استفاده از ابزارهای مکمل، می‌توانید فرصت‌های معاملاتی مناسبی شناسایی کنید.
سوالات متداول
- الگوی کاپ و فنجان چقدر معتبر است؟
این الگو در تایم‌فریم‌های بالاتر (روزانه و هفتگی) و در بازارهای دارای نقدشوندگی بالا، از اعتبار بیشتری برخوردار است. با این حال، باید سایر فاکتورها مانند حجم معاملات را بررسی کنید.
- چگونه می‌توان دسته فنجان را به درستی شناسایی کرد؟
دسته فنجان معمولاً یک اصلاح کوتاه‌مدت است که نباید بیش از یک‌سوم عمق کاپ را کاهش دهد. برای تایید، می‌توانید از ابزارهایی مانند فیبوناچی اصلاحی استفاده کنید.
- چگونه از شکست کاذب در الگوی کاپ و فنجان جلوگیری کنیم؟
بهتر است منتظر بمانید تا شکست مقاومت با حجم معاملات بالاتر تایید شود. شکست‌هایی که با حجم کم رخ می‌دهند، احتمالاً کاذب هستند.
- تفاوت الگوی کاپ و فنجان با سایر الگوهای ادامه‌دهنده چیست؟
الگوی کاپ و فنجان به‌دلیل منحنی U شکل و فاز دسته‌ای که دارد، از سایر الگوهای ادامه‌دهنده مانند مثلث‌ها یا پرچم‌ها متمایز است.
- چه تایم‌فریمی برای الگوی کاپ و فنجان مناسب است؟
این الگو معمولا در تایم‌فریم‌های روزانه و هفتگی دقیق‌تر عمل می‌کند. با این حال، در تایم‌فریم‌های کوتاه‌تر نیز می‌توان از آن استفاده کرد، اما احتمال سیگنال‌های کاذب بیشتر است.
