آیا در حال حاضر بورس ایران برای سرمایهگذاری مناسب است؟
در شرایط فعلی، سرمایه گذاری در بورس ایران با چالشهای جدی و البته فرصتهای نهفته روبرو است. با توجه به نوسانات سیاسی داخلی، وقوع جنگ در ایران، نگرانی از احتمال فعال شدن دوباره تحریمها و تورم بالا، بازار سهام تهران در وضعیت شکنندهای قرار گرفته است. شاخص کل بورس طی ماههای اخیر کاهش یافته، میزان عرضه بر تقاضا غلبه کرده و خروج نقدینگی حقیقی ادامه دارد؛ درحالیکه برخی صنایع صادراتمحور به دلیل افزایش نرخ ارز هنوز از مزایای نسبی برخوردارند. در این بستر، پرسش اصلی این است که آیا سرمایه گذاری در بورس خوب است؟ آیا مزایای سرمایهگذاری در این بازار نسبت به معایب آن بیشتر است یا فعلا باید نسبت به ورود احتیاط کرد؟
در ادامه این مطلب به بررسی اهمیت سرمایه گذاری در بورس، مزایا و معایب آن میپردازیم و سپس به سراغ بررسی شرایط بورس و مقایسه آن با دیگر بازارها میپردازیم.
سرمایه گذاری در بورس چیست و چرا اهمیت دارد؟
سرمایه گذاری در بورس به معنای خرید سهام یا اوراق بهادار شرکتهای پذیرفتهشده در بازار سرمایه با هدف کسب سود از رشد ارزش سهام یا دریافت سود تقسیمی است. بورس به عنوان نهادی رسمی و قانونمند فعالیت کرده و امکان مشارکت مستقیم مردم در اقتصاد را فراهم میکند. این سازمان همچنین سرمایههای خرد را به سمت تولید و فعالیتهای مولد هدایت میکند.
اهمیت سرمایه گذاری در بورس از چند جنبه قابل بررسی است:
- نقش اقتصادی: بورس به تامین مالی شرکتها و توسعه فعالیتهای تولیدی کمک میکند.
- فرصتهای سودآور: در شرایط تورمی، سرمایه گذاری در بورس میتواند گزینهای برای حفظ ارزش پول و حتی کسب بازده بالاتر باشد؛ البته به شرطی که طبق تحلیل دادهها و در زمان درست انجام شود.
- تنوع در انتخاب: وجود صنایع مختلف باعث میشود سرمایهگذار بتواند متناسب با سطح ریسکپذیری خود تصمیم بگیرد.
- مزیتهای خاص نسبت به بازارهای دیگر: درحالیکه بازارهایی مانند طلا و مسکن بیشتر جنبه سرمایهگذاری و ذخیره ارزش دارند، بورس بستری فراهم میکند تا سرمایهگذار هم از رشد سرمایه بهرهمند شود و هم در اقتصاد ملی مشارکت کند.
به همین دلیل، پاسخ به پرسش «آیا سرمایه گذاری در بورس خوب است؟» صرفا به وضعیت مقطعی بازار محدود نمیشود؛ بجای آن باید هم نقش کلیدی بورس در اقتصاد و هم اهداف شخصی سرمایهگذار را بسنجیم تا به پاسخ درست برسیم.
با این حال چرا عده زیادی در سال 1399 در بورس ضرر کردند؟
کالبدشکافی این موضوع، ساعتها زمان نیاز دارد! و البته اثبات این موضوع، هدف ما نیست؛ اما مسلم است که بسیاری از سهامداران در آن زمان، حتی با سادهترین اصول سرمایهگذاری آشنا نبودند و صرفا به دلیل جو حاکم و شاید عقب نماندن از سایرین، اقدام به مشارکت در بازار کرده بودند.
بنابراین، «ناآگاهی» و نداشتن تخصص لازم را میتوان یکی از اصلیترین دلایل ضرر افراد در سال 1399 عنوان کرد. کلید معما همینجاست … شناخت بازارهای مالی …
شناخت درست بازارهای مالی پیش از سرمایه گذاری
قطعا قبل از هر کاری، بهتر است آموزشهای لازم را دریافت کنیم. شناخت درست بازارهای مالی، اولین قدم است. فرقی نمیکند مهندس باشیم یا دندانپزشک، یا معاملهگر بازارهای مالی؛ بدون آموزش، قطعا در هر کاری شکست خواهیم خورد.
وارد بحثهای تخصصی نمیشویم … اما یکی از جنبههای مهم که مربوط به شناخت بازارهای مالی است را بررسی میکنیم.
حتما دیده یا شنیدهاید که بسیاری از ایرانیان در دورهای خاص به سمت بازار کریپتو هجوم برده بودند، چراکه باور داشتند رمزارزها میداندار هستند و سود در این بازار است و بس!
از جنبهی احساسی، این مطلب کاملا درست است؛ به طوری که هجوم بسیاری از معاملهگرها به بازار ارزهای دیجیتال در سالهای اخیر کاملا مشهود بوده است!
اما بیایید از نظر تخصصی و درست این موضوع را بررسی کنیم:
- کریپتو، یک بازار کاملا نوپا و پر از نوسان و ریسک است!
- در کریپتو این امکان وجود دارد که هر لحظه دارایی یک تریدر صفر بشود!
- بازار سهام از نظر قدمت شرایط بهتری دارد.
- گردش مالی در بازار سهام، فارکس و بازارهای دیگر نسبت به کریپتو، چندین برابر است.
علاوه بر اینها، یک معاملهگر حرفهای هرگز تنوعبخشی به پورتفولیو را فراموش نمیکند و تمام دارایی خود را در یک بازار سرمایهگذاری نمیکند!
پورتفولیو یا سبد سهام، یکی از مهمترین اصول سرمایهگذاری در بازارهای مالی است. با تخصیص دارایی به سهمهای مختلف [در بازارهای مختلف]، ریسک از بین رفتن سرمایه تا حد امکان پایین میآید و درصد برد بالا میرود.

مزایای سرمایه گذاری در بورس ایران
سرمایه گذاری در بورس ایران علیرغم نوسانات و ریسکهای موجود، همچنان مزایایی دارد که باعث میشود بسیاری از سرمایهگذاران این بازار را بهعنوان یکی از گزینههای جدی در نظر بگیرند. این مزایا شامل موارد زیر میشوند:
- حفظ ارزش دارایی در برابر تورم: برخی از شرکت و سهام بورسی در بلندمدت همگام با نرخ تورم حرکت کرده و از کاهش ارزش واقعی سرمایه جلوگیری میکنند.
- بازدهی بالقوه بالاتر نسبت به بازارهای دیگر: در دورههای رونق بازار، سود بورس حتی از طلا، ارز و مسکن نیز بیشتر است. شناخت دورههای پرپتانسیل بازار نیز وابسته به توانایی تحلیلگر در پیشبینی روند بازار است.
- تنوع صنایع و گزینهها: امکان سرمایهگذاری در صنایع مختلف مثل پتروشیمی، فولاد، بانکی، فناوری، دارویی، غذایی و موارد دیگر وجود دارد.
- شفافیت اطلاعات: شرکتهای بورسی ملزم به ارائه گزارشهای مالی و اطلاعرسانی دورهای هستند که به تحلیل درست کمک میکند. همچنین تمامی اطلاعات فاندامنتالی شرکتها به صورت رسمی و دقیق در دسترس افراد قرار میگیرد.
- نقدشوندگی بالا: سرعت خریدوفروش سهام نسبت به داراییهایی مثل مسکن بسیاربالاتر است.
- امکان شروع با سرمایه کم: حتی با مبالغ پایین در حد ۵۰۰ هزارتومان یا کمتر نیز میتوان وارد بورس شد.
- سهام عدالت و ETFها: سهام عدالت که به تمامی افراد تعلق میگیرد، ابزارهایی هستند که سرمایهگذاری غیرمستقیم و کمریسکتر در بورس را برای افراد تازهکار فراهم میکنند.
- بازار رسمی و تحت نظارت: بورس تحت قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار اداره میشود و نسبت به بازارهای غیررسمی امنیت بیشتری دارد.
- امکان سرمایهگذاری غیرمستقیم: افراد از طریق صندوقهای سرمایهگذاری و سبدگردانها، میتوانند بدون نیاز به دانش عمیق در بورس حضور داشته باشند.
- توزیع سود نقدی (DPS): برخی شرکتها سود سالیانه خود را بین سهامداران تقسیم میکنند که این خود نوعی درآمد غیرفعال است.
- اهرم رشد اقتصادی کشور: با رشد تولید و صادرات، ارزش سهام شرکتها نیز افزایش مییابد و سرمایهگذاران از این رشد منتفع میشوند.
- انعطافپذیری در استراتژیها: به دلیل داشتن دامنه نوسانات مناسب، امکان انتخاب استراتژیهای بلندمدت، کوتاهمدت، نوسانگیری، سرمایهگذاری بنیادی و موارد دیگر برای فعالیت در بازار بورس وجود دارد.
- دسترسی آسان: خرید و فروش سهام بهصورت آنلاین و بدون محدودیت جغرافیایی در سرتاسر کشور امکانپذیر است. افراد به سادگی میتوانند کارگزاری مدنظر خود را انتخاب کنند و صفحه معاملات دسترسی داشته باشند.
- قابلیت سرمایهگذاری در اوراق کمریسک: این موضوع مواردی مثل اوراق بدهی یا صندوقهای درآمد ثابت را در بر میگیرد که نسبت به سپرده بانکی بازدهی بالاتری دارند.
- مشارکت در اقتصاد ملی: سرمایه گذاری در بورس به تامین مالی شرکتها کمک کرده و به رشد تولید کشور منجر میشود.
- امکان استفاده از ابزارهای جدید مالی: بخشهایی مانند اوراق مشتقه، اختیار معامله و صندوقهای کالایی برای مدیریت ریسک یا تنوعبخشی به پرتفوی سرمایهگذاری در دسترس هستند.
- پتانسیل رشد بلندمدت: با توجه به جمعیت جوان، منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی ایران، صنایع بورسی ظرفیت رشد قابلتوجهی در آینده دارند.
معایب و ریسکهای سرمایه گذاری در بورس
اگرچه سرمایه گذاری در بورس مزایای گفته شده را دارد، اما بیتردید با ریسک و محدودیتهایی همراه است که آگاهی از آنها برای هر سرمایهگذار ضروری است. برخی از مهمترین چالشها به شرح زیر هستند:
- نوسانات شدید شاخصها و قیمتها: بورس ایران در مقایسه با بسیاری از بازارهای جهانی ثبات کمتری دارد و شاخصها گاهی در بازههای کوتاهمدت با افتوخیزهای سنگین مواجه میشوند.
- ریسکهای سیاسی و بینالمللی: تصمیمات سیاسی داخلی، تحریمهای خارجی و تحولات منطقهای میتوانند بهسرعت بر ارزش سهام و روند بازار اثر بگذارند.
- عدم ثبات قوانین و مقررات: تغییرات ناگهانی در قوانین بازار سرمایه، سیاستهای مالیاتی یا قیمتگذاری دستوری صنایع، پیشبینیپذیری بازار را دشوار میکند.
- رفتار هیجانی سرمایهگذاران: غلبه تصمیمات احساسی بهویژه در میان سرمایهگذاران خرد، موجب شکلگیری صفهای خریدوفروش و افزایش نوسانهای غیرمنطقی میشود.
- ریسک نقدشوندگی در شرایط بحرانی: اگرچه بهطور معمول نقدشوندگی بورس بالاست، اما در دوران رکود یا سقوط بازار، فروش سهام با دشواری و زیان همراه است.
- تمرکز صنایع بورسی بر بخشهای خاص: وزن بالای صنایع کالامحور مثل پتروشیمی، فلزات و معادن باعث میشود که بازار به شدت وابسته به نرخ ارز و قیمتهای جهانی باشد.
- شفافیت ناکامل و دستکاریهای احتمالی: با وجود الزام به افشای اطلاعات، گاهی تاخیر در انتشار دادهها یا رفتارهای غیرشفاف برخی بازیگران، اعتماد سرمایهگذاران را کاهش میدهد.
- ریسک تورم و رکود همزمان: هرچند بورس در تورم میتواند جذاب باشد، اما در شرایط رکود اقتصادی و کاهش تقاضا برای محصولات شرکتها، سودآوری و قیمت سهام تحت فشار قرار میگیرد.
- ریسک سیستماتیک و غیرقابلکنترل: عواملی مانند بحرانهای کلان اقتصادی یا سیاستهای بانک مرکزی بر کل بازار اثرگذارند و حتی بهترین سهام نیز نمیتوانند از این اثرات مصون بمانند.
آیا در حال حاضر بورس ایران انتخاب خوبی برای سرمایهگذاری است؟
پاسخ به این پرسش که «آیا سرمایه گذاری در بورس خوب است و الان زمان مناسبی برای ورود محسوب میشود؟» نیازمند بررسی همزمان فرصت و ریسکهای این بازار است. از یک سو، نرخ بالای تورم و رشد مداوم نرخ ارز باعث شده بسیاری از داراییهای بورسی، بهویژه شرکتهای صادراتمحور، پتانسیل رشد ارزش ریالی داشته باشند. همچنین افت اخیر شاخصها موجب شده قیمت بسیاری از سهام در سطوحی پایینتر از ارزش ذاتی خود معامله شوند و برای سرمایهگذاران صبور، فرصتهای میانمدت و بلندمدت فراهم کنند.
با این حال، ریسکهایی نیز وجود دارد. ناپایداری در سیاستهای اقتصادی، ابهام در سرنوشت تحریمها و کمبود نقدینگی در بازار میتواند روند بورس را در کوتاهمدت شکننده کند.
از نظر تورمی، اقتصاد ایران همچنان با یکی از بالاترین نرخهای تورم در سطح جهانی مواجه است. چنین تورمی اگرچه در کوتاهمدت ارزش داراییها را فرسایش میدهد، اما برای برخی صنایع بورسی بهویژه آنهایی که درآمد ارزی دارند، میتواند فرصتی برای افزایش ارزش ریالی فروش ایجاد کند.
نرخ ارز نیز متغیر کلیدی دیگری است که بهشدت با روند بورس ایران گره خورده است. پیشبینیها نشان میدهد دلار در سناریوهای مختلف میتواند از ۱۱۵ هزار تا حتی ۱۶۵ هزار تومان نوسان کند. افزایش نرخ ارز هزینههای صنایع وارداتمحور را بالا برده و حاشیه سود را کاهش میدهد.
توجه داشته باشید که ورود هیجانی و بدون تحلیل در چنین فضایی احتمال زیان را افزایش میدهد. بنابراین، توصیه میکنیم سرمایه گذاری در بورس با احتیاط، انتخاب سهمهای بنیادی، مدیریت ریسک و ترجیحا بهصورت پلهای و تدریجی انجام گیرد.
قبل از سرمایهگذاری در بازارهای مالی، حتماً چک لیست سرمایهگذاری را مطالعه کنید و به سوالات آن پاسخ دهید.
چک لیست سرمایهگذاری

بیشتر بخوانید: پیش بینی بورس تا عید ۱۴۰۴، رشد یا رکود؟
روش درست سرمایه گذاری در بورس ایران
سرمایه گذاری در بورس ایران، احتمالا کمی متفاوت با بازارهای دیگر مانند کریپتو، فارکس، طلا و … است. برای اینکه بتوانیم در بازار بورس ایران خوب تحلیل و سهمهای مناسبی را انتخاب کنیم، باید مسیر زیر را در پیش بگیریم:
- تحلیل تکنیکال
- تحلیل بنیادی
- تابلوخوانی
- بررسی شرکت (گزارشهای مالی و …)
- محاسبه NAV یا ارزش خالص دارایی
- سرمایه گذاران حقوقی
- رصد بازار
آشنایی با مفاهیم اولیه و تحلیل تکنیکال، قدم اول ورود به بازارهای مالی است؛ تفاوتی ندارد بورس ایران باشد یا بازار کریپتو. اما هرچه جلوتر میرویم، مسیر متفاوت میشود.
بورس ایران، بنا بر نظر بسیاری از کارشناسان، بیشتر بر پایۀ تحلیل فاندامنتال یا همان بنیادی پیش میرود و کمتر تکنیکال است. بنابراین نیاز است مباحث مربوط به تحلیل بنیادی را کامل فرا بگیرید. در مرحلۀ بعد نوبت به تابلوخوانی میرسد.
تمام آموزشهای لازم را میتوانید در اینترنت و دورههای مختلف – چه رایگان و چه پولی – دریافت کنید.
اما نکتۀ بسیار مهم، به کار بردن آموزش است!
اگر قصد دارید به شکل مستقیم در بازار بورس ایران سرمایه گذاری کنید و خرید و فروش سهام داشته باشید، لازم است مهارتهایی را کسب کنید.
اولین و مهمترین بخش ماجرا، مهارت بررسی وضعیت یک شرکت حاضر در بورس است – که احتمالا قصد دارید سهام آن را خریداری کنید.
شما باید بتوانید صورتهای مالی و گزارشهایی که شرکت در سامانهای مانند کُدال منتشر میکند را بررسی و تحلیل کنید. سپس، ارزش خالص دارایی یا همان NAV سهام آن شرکت را محاسبه و با قیمت تابلو مقایسه نمایید.
در کنار اینها، باید سهامداران حقوقی را نیز رصد کنید و رفتار و حرکات آنها را مدام زیر نظر داشته باشید. مجموع این کارها شاید کمی خستهکننده و سخت بهنظر برسند، اما ابزارها، کانالها و سایتهایی وجود دارند که محاسبات مختلف و تحلیلها را انجام میدهند و مسیر را برای شما کوتاه میکنند.
برای مثال، اگر قصد داشته باشیم سهامی را از گروه پالایشگاهی خریداری کنیم، حتما باید به اخبار سیاسی – اقتصادی و مسائل مختلف مانند تصمیمات دولت در خصوص پالایشگاهها توجه ویژهای داشته باشیم، چراکه هر خبری، مانند تغییر نرخ خوراک از سوی دولت، میتواند مستقیما روی قیمت سهم تاثیر بگذارد.
مقایسه بورس با بازارهای موازی (مسکن، طلا، ارز)
در بحث مقایسه بازار بورس با دیگر بازارهای سرمایهگذاری، میتوان گفت بورس نسبت به طلا و ارز بازاری قانونمندتر است و نسبت به بازار مسکن دسترسپذیرتر است و هزینه کمتری را میطلبد؛ اما پایداری آن در مقایسه با مسکن و جذابیت آن در دورههای رکود طلا یا افزایش نرخ ارز، نیازمند دقت در زمانبندی و انتخاب درست سهمهاست.
در ادامه بازارهای سرمایهگذاری را معرفی میکنیم:
- بازار مسکن: بازار مسکن یکی از بازارهای سنتی در ایران است که تمامی افراد بهمنظور حفظ ارزش پول و زندگی شخصی از آن استفاده میکنند؛ اما نقدشوندگی پایین و نیاز به سرمایه اولیه بالا، ورود بسیاری از افراد به این بازار را محدود میکند. بازدهی مسکن معمولا در بلندمدت بیشتر است، اما به دلیل رکود معاملات و افزایش هزینهها، در کوتاهمدت فرصت چندانی برای سرمایهگذاران خرد فراهم نمیکند.
- بازار طلا: طلا و سکه بهعنوان داراییهای امن در شرایط تورمی و سیاسی پرریسک مورد توجه قرار میگیرند. این بازار نقدشوندگی بالایی دارد و با توجه به راهاندازی شدن خرید و فروش طلای آب شده، ورود به آن با مبالغ بسیارکم نیز ممکن شده است. با این حال، بازدهی آن به شدت وابسته به نرخ ارز و قیمت جهانی طلاست و در دورههای ثبات یا کاهش نرخ ارز، جذابیت کمتری پیدا میکند. همچنین ریسک سرقت قطعه طلا و یا گم شدن آن از دغدغههای سرمایهگذاران است.
- بازار ارز: بازار ارز سریعترین واکنش را به تحولات سیاسی و اقتصادی نشان میدهد و در سالهای اخیر یکی از پرنوسانترین بازارها بوده است. سرمایهگذاری در ارز به دلیل نبود نظارت رسمی و ریسکهای قانونی، از نظر امنیت سرمایه پایینتر از بورس یا مسکن ارزیابی میشود. علاوه بر این، بازدهی آن بهشدت به سیاستهای بانک مرکزی و شرایط بینالمللی وابسته است.
- بازار بورس: در مقایسه با این بازارها، سرمایه گذاری در بورس امکان شروع با مبالغ کم، تنوع انتخاب و نقدشوندگی بالا را در اختیار سرمایهگذار قرار میدهد. اما البته ریسکهای دستورات دولتی، نوسانات شدید و وابستگی به سیاستهای کلان اقتصادی از چالشهای اصلی آن محسوب میشود.
چارت فراز – دورهمی بازارهای مختلف در یک پلتفرم
اگر میخواهید سبدی از داراییهای مختلف را تشکیل دهید، قطعا برای تحلیل، نیاز به چارت بازارهای مختلف خواهید داشت. پلفترم فراز، این چالش را برای شما برطرف کرده است.
با استفاده از خدمات ما، میتوانید به چارت بازارهای مختلف، از جمله بازار فارکس، کریپتو، طلا، سکه، دلار و قطعا بورس به صورت همزمان دسترسی داشته باشید و تمام تحلیلهای خود را اجرا کنید.
ثبتنام در فراز
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین سهامهای بورسی برای خرید در حال حاضر
سوالات متداول دربارۀ بورس
آیا امکان دارد تمام سرمایه ما در بورس از بین برود؟
از لحاظ تئوری بله، و البته در عمل هم چنین چیزی ممکن است. اما این اتفاق در صورتی رخ میدهد که در سرمایهگذاری در بورس مرتکب خطاهای بزرگی شوید! برای مثال، شرکتهایی که سهامدار آنها هستید، همگی ورشکسته و جمع شوند؛ یا اینکه تمام سرمایه خود را به یک سهم اختصاص داده باشید. در این صورت امکان از بین رفتن کل سرمایه وجود دارد.
میزان منطقی سود در بورس چقدر است؟
قانونی در بورس وجود دارد که هر سهم در یک روز تا میزان 5% [مثبت یا منفی] دامنۀ نوسان دارد. بنابراین نمیتوان انتظار داشت که بعد از خرید سهم، در 24 ساعت، سهام شما 2 برابر شود.
سود را در بازارهای مالی بهتر است به صورت درصدی محاسبه و بیان کنیم. به این معنی که اگر در ماه بتوانیم 10 درصد سود بگیریم، عملکرد ما بسیار خوب خواهد بود. حال اگر سرمایه اولیه ما، 20 میلیون تومان باشد، سود ما در یک ماه برابر 2 میلیون تومان است.
این مبلغ ناچیز است. اما اگر بهجای 20 میلیون، 200 میلیون یا 400 میلیون سرمایه اولیه داشته باشیم، آنگاه میتوانیم هر ماه 20 یا 40 میلیون از بورس درآمد کسب کنیم. (مقایسه کنید!)
اولین قدم برای حضور در بازارهای مالی مانند بورس ایران چیست؟
اولین و مهمترین قدم، یادگیری مفاهیم پایه و تحلیل تکنیکال بازارهای مالی است. سپس میتوان سراغ آموزشهای تکمیلی، تمرین، و کسب درآمد رفت.
تیم محتوای فراز همیشه سعی دارد مطالب بهروز را با بیانی ساده و رسا برای علاقهمندان به بازارهای مالی آماده کند. شعار ما این است که کسب درآمد از بازارهای مالی بسیار ساده است، به شرط آنکه مسیر درست را یاد بگیریم!