تأثیر جنگ‌ها بر قیمت طلا، هر بار درگیری نظامی چه اثری بر بازار طلا دارد؟
بازار طلا و ارز ایران
وقوع درگیری‌های نظامی در سطح جهانی هر بار بازار طلا را در کانون توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. هرگاه درگیری نظامی جدیدی آغاز می‌شود، پرسشی کلیدی پیش می‌آید: قیمت جهانی طلا چه تغییری را تجربه خواهد کرد؟ با این حال، پاسخ به این پرسش ساده نیست؛ چرا که همزمان عوامل مختلفی همچون سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی، انتظارات تورمی، نوسانات نرخ ارز و ریسک‌های ژئوپلیتیک در تعیین جهت‌گیری بازار طلا نقش ایفا می‌کنند. همزمانی و تعامل این عوامل ساختار تأثیر جنگ‌ها بر قیمت طلا را پیچیده کرده است. شناخت این پدیده و تفکیک نقش هر یک از این عوامل در زمان بحران‌های نظامی برای فعالان اقتصادی اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مقاله تلاش می‌شود با مرور روند تاریخی و بررسی نقش عوامل یادشده، تصویری شفاف از تحولات قیمتی طلا در دوران بحران‌های نظامی ارائه شود.
چرا همزمان با آغاز جنگ‌ها، سرمایه‌گذاران به سمت طلا هجوم می‌برند؟
در زمان بحران‌های نظامی، مردم به دنبال دارایی‌هایی هستند که ارزش خود را از دست ندهند. طلا همیشه به‌عنوان یک دارایی امن (Safe Haven Asset – پناهگاه سرمایه) شناخته شده است. دلیل اصلی این جایگاه آن است که برخلاف ارزهای کاغذی، تولید و عرضه طلا محدود است و نمی‌توان آن را مانند پول چاپ کرد. همین موضوع باعث می‌شود در شرایط جنگ و بحران، سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی خود به سمت خرید طلا حرکت کنند.
وقتی بازار سهام سقوط می‌کند یا پول ملی کشورها ارزش خود را از دست می‌دهد، سرمایه‌گذاران به دارایی‌ای نیاز دارند که مطمئن و پایدار باشد. تاریخ نشان داده بهترین سرمایه گذاری در زمان جنگ، خرید طلا است. تاثیر جنگ بر قیمت طلا و افزایش ناگهانی تقاضا نیز باعث می‌شود قیمت این فلز گران‌بها به سرعت رشد کند.
طلا به‌عنوان دارایی امن (Safe Haven Asset)
دارایی امن به سرمایه‌ای گفته می‌شود که حتی در سخت‌ترین شرایط اقتصادی و سیاسی، ارزش خود را حفظ کند. طلا یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های این نوع دارایی است. در حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، قیمت طلا از حدود ۲۱۵ دلار به ۲۸۷ دلار افزایش یافت. این تغییر نشان داد طلا در لحظاتی که بازارها سقوط می‌کنند، پناهگاهی برای دارایی‌ها است. در جنگ اوکراین نیز همین الگو دیده شد و قیمت‌ها از مرز ۲,۰۰۰ دلار در هر اونس عبور کردند.
نقش طلا در حفظ ارزش سرمایه در شرایط تورمی
دولت‌ها برای تامین هزینه جنگ اغلب به چاپ پول (Money Printing – چاپ بی‌رویه اسکناس) روی می‌آورند. این اقدام باعث کاهش ارزش پول ملی و افزایش تورم می‌شود. در چنین وضعیتی، طلا برخلاف ارز کاغذی ارزش خود را حفظ می‌کند. نمونه روشن این موضوع دهه ۱۹۷۰ است. در آن دوره، با وجود تورم بالا در آمریکا، قیمت طلا سه سال پیاپی رشد داشت: ۲۳ درصد در سال ۱۹۷۷، ۳۷ درصد در سال ۱۹۷۸ و ۱۲۶ درصد در سال ۱۹۷۹. این ارقام نشان می‌دهند طلا در زمان بحران، بهترین سپر در برابر تورم ناشی از جنگ بوده است.
رفتار سرمایه‌گذاران در زمان بحران و فرار به طلا
ترس عمومی در دوران جنگ باعث تغییر رفتار سرمایه‌گذاران می‌شود. آن‌ها برای حفظ دارایی‌های خود به طلا پناه می‌برند. این اقدام را در بازارهای مالی فرار به کیفیت (Flight to Quality – حرکت سرمایه به دارایی‌های امن) می‌نامند. نمونه روشن آن حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ است. در آن زمان، بازار سهام سقوط شدیدی داشت اما خرید طلا سود بالایی نصیب سرمایه‌گذاران کرد. همین رفتار جمعی عامل جهش‌های ناگهانی در قیمت طلا است.
نگاهی به تاریخ: واکنش قیمت طلا در جنگ‌های گذشته از خاورمیانه تا اوکراین
جنگ‌ها همیشه در نوسانات طلا در جنگ نقش اساسی داشته‌اند. بررسی تاریخ نشان می‌دهد هر بار که یک جنگ بزرگ رخ داده، قیمت طلا افزایش یافته است. البته شدت این رشد به بزرگی و گستردگی درگیری بستگی دارد. در جنگ‌های جهانی، افزایش تقاضا باعث اوج‌گیری قیمت طلا شد. در مقابل، درگیری‌های کوچک‌تر منطقه‌ای بیشتر اثر کوتاه‌مدت بر بازار داشتند. تحلیل شواهد تاریخی نشان می‌دهد طلا در بحران‌های ژئوپلیتیک عمدتاً نقش پناهگاه امن را ایفا کرده است. هرچند جنگ‌ها معمولاً با افزایش تقاضای روانی و صعود موقت قیمت طلا همراه‌اند، دوام این روند به سیاست‌های پولی و اقتصاد کلان بستگی دارد. داده‌های جدید حاکی است بازار داخلی ایران بیش از گذشته با تحولات جهانی همگرا شده است؛ به طوری که معامله‌گران «نبض جهانی طلا» را ملاک اصلی قرار می‌دهند تا فراتر از نوسانات صرفاً ارزی در مجموع، ترکیبی از تنش‌های ژئوپلیتیک (جنگ‌ها و منازعات منطقه‌ای) و عوامل اقتصاد کلان (تورم، نرخ بهره و سیاست‌های پولی) مسیر قیمت طلا را تا اکتبر ۲۰۲۵ شکل داده است.
جنگ خلیج فارس (۱۹۹۰–۱۹۹۱)
در اوایل دهه ۱۹۹۰، با حمله عراق به کویت، قیمت طلا در کوتاه‌مدت به‌طور قابل‌توجهی جهش کرد. قیمت هر اونس طلا از حدود ۳۷۰ دلار به تقریباً ۴۰۰ دلار افزایش یافت (حدود ۱۰–۲۰ درصد صعود) این جهش به دلیل نگرانی از اختلال در عرضه نفت و بی‌ثباتی ژئوپلیتیک در منطقه رخ داد. پس از شکست سریع عراق و بازگشت نسبی ثبات، قیمت طلا مجدداً اصلاح شد و بازار به تعادل بازگشت. در ایران نیز این دوره با افزایش تقاضای احتیاطی برای طلا و سکه همراه بود، هرچند داده‌های رسمی آن زمان اندک است.
حمله ۱۱ سپتامبر و جنگ افغانستان (۲۰۰۱)
حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تهاجم آمریکا به افغانستان، شوک بزرگی به اقتصاد جهانی وارد کرد. در این دوره، طلا در مسیر صعودی قدرتمندی قرار گرفت؛ به‌طوری که از حدود ۲۷۰ دلار در آغاز ۲۰۰۱ به بیش از ۴۰۰ دلار در سال ۲۰۰۲ رسید (افزایش نزدیک به ۵۰٪). سیاست‌های پولی انبساطی فدرال رزرو (کاهش نرخ بهره و تزریق نقدینگی) همراه با تضعیف ارزش دلار نیز تقاضای طلا را به‌عنوان پناهگاه امن تشدید کرد. در بازار داخلی ایران، افزایش تورم و نااطمینانی جهانی باعث شد مردم برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان به خرید طلا روی آورند.
جنگ عراق (۲۰۰۳)
ورود نظامی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ موج جدیدی از نااطمینانی به بازارهای جهانی آورد. طی این دوران، قیمت جهانی طلا از مرز ۴۰۰ دلار گذشت و روند صعودی آن تا سال ۲۰۱۱ ادامه یافت. تقاضای بانک‌های مرکزی نوظهور برای نگهداری ذخایر طلای بیشتر نیز به بالا نگه‌داشتن قیمت کمک کرد. در ایران، پیامدهای جنگ همراه با رشد قیمت نفت و تورم (از جمله پیامدهای نفتی و سیاسی) موجب افزایش قیمت طلا و سکه شد.
جنگ داخلی سوریه (۲۰۱۱–۲۰۲۵)
درگیری داخلی سوریه و تحولات خاورمیانه پس از سال ۲۰۱۱ نیز آثار خود را بر بازار طلا برجای گذاشت. برای نمونه، در سال ۲۰۱۳ همزمان با تهدید مداخله نظامی آمریکا در سوریه، قیمت جهانی طلا از حدود ۱۲۰۰ دلار به حدود ۱۴۰۰ دلار رسید. اما این افزایش کوتاه‌مدت بود و با کنترل بحران‌های منطقه‌ای و کاهش تنش، قیمت طلا به تدریج به سطوح قبلی بازگشت. به عبارت دیگر، درگیری‌های منطقه‌ای نظیر سوریه، بدون همگرایی با شوک‌های کلان اقتصادی، تنها نوسانات موقتی ایجاد کردند.
بحران‌های اسرائیل-فلسطین (۲۰۲۳–۲۰۲۵)
تنش‌های جنگی در خاورمیانه، نظیر درگیری‌های اکتبر ۲۰۲۳ بین اسرائیل و گروه‌های فلسطینی، موج تقاضا برای دارایی‌های امن را افزایش داد. در هفته‌های نخست این جنگ، طلای جهانی تا حدود ۷–۸ درصد افزایش یافت. خبرگزاری‌ها گزارش دادند که به‌دنبال بالا رفتن ریسک ژئوپلیتیک، سرمایه‌گذاران خرید دارایی‌های امن «مانند طلا و دلار» را افزایش داده‌اند. از سوی دیگر، در ماه‌های بعد (۲۰۲۴–۲۰۲۵) این روند صعودی ادامه یافت؛ به‌طوری که تا میانه سال ۲۰۲۵ قیمت طلا به نزدیکی ۴۰۰۰ دلار رسید. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که از اکتبر ۲۰۲۳ تا اوایل ۲۰۲۵ بهای اونس طلا بیش از ۱۱۸٪ افزایش یافته است. در بازار داخلی ایران نیز، علی‌رغم کاهش نسبی نرخ دلار آزاد تا اواخر ۲۰۲۴، تشدید نگرانی‌های سیاسی و اقتصادی موجب شد قیمت طلا و سکه به رکوردهای جدیدی دست یابد.
جنگ روسیه و اوکراین (۲۰۲۲–۲۰۲۵)
تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ یک بحران بی‌سابقه جهانی بود که بازار طلا را تحت تأثیر قرار داد. طلا در نخستین روزهای این جنگ جهش شدیدی داشت؛ به‌طوری که فقط در همان روز اول بیش از ۴ درصد افزایش یافت و به بالای ۱۹۵۰ دلار رسید. در ادامه، قیمت‌ها به رکوردهای تاریخی جدیدی صعود کرد. در مجموع، طی این بحران، قیمت طلا متناسب با برهه‌های زمانی مختلف حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد رشد کرد. در ایران نیز افت شدید ریال (بیش از ۳۰٪ کاهش در سال ۱۴۰۱) همزمان با این بحران رخ داد، لذا بازار سکه و طلا تحت تأثیر ترکیبی از تورم داخلی و تقاضای پناهگاه، جهش قابل‌توجهی را تجربه کرد.
تنش‌های ایران و اسرائیل (۲۰۲۵)
سال ۲۰۲۵ نیز شاهد رخدادهایی بود که بازار طلا را تحت تاثیر قرار داد. به‌طور مثال، یک تحلیل گزارش می‌دهد که همزمان با یک درگیری ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل در خرداد ۱۴۰۴، تقاضای خرید دلار و طلا در ایران به شدت افزایش یافت؛ نرخ دلار آزاد تا ۹۶۵۰۰ تومان بالا رفت و قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار تا ۷۹۵۶۰۰۰ تومان رشد کرد. اگرچه دامنه این درگیری محدود بود و بازار جهانی را به اندازه جنگ‌های بزرگ‌تر متأثر نکرد، اما نشان داد درگیری‌های منطقه‌ای می‌توانند با بی‌ثباتی بازار ارز، به‌سرعت موجب افزایش تقاضای داخلی برای طلا شوند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند بازار جهانی طلا همچنان منتظر وقوع شوک جدید یا تغییر در سیاست‌های پولی است تا جهت‌گیری بعدی آن مشخص شود.
نقش سایر عوامل کلان
عوامل غیرفرهنگی نظیر سیاست‌های پولی، نرخ بهره، تورم جهانی و خرید بانک‌های مرکزی نیز روند قیمت طلا را تعیین کرده‌اند. برای مثال، در دهه ۱۹۸۰ سیاست انقباضی فدرال رزرو و تقویت دلار باعث افت شدید حدود ۷۰ درصدی قیمت طلا شد. برعکس، پس از بحران مالی ۲۰۰۸ و همه‌گیری کرونا، کاهش نرخ بهره و تزریق نقدینگی موجب رشد چندساله قیمت طلا گردید. همچنین افزایش تورم و کاهش اعتماد به ارزهای کاغذی، تقاضای حفاظتی برای طلا را تقویت کرده است. در چند سال اخیر، بانک‌های مرکزی (مانند چین، روسیه و هند) خریدهای سنگینی از طلا انجام داده‌اند؛ این جریان‌سازی و همزمانی با انتظارات کاهش نرخ بهره و افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک، یکی از دلایل اصلی جهش بیش از ۶۰٪ی قیمت طلا تا اکتبر ۲۰۲۵ بوده است. علاوه بر این، بررسی‌های اخیر نشان می‌دهند که بازار داخلی ایران اکنون بیش از گذشته تحت تأثیر بازار جهانی طلا قرار گرفته است؛ به طوری که طلای جهان در اوایل پاییز ۲۰۲۵ به حدود ۴۳۸۰ دلار رسید و فعالان بازار داخلی حتی با کاهش دلار آزاد، همچنان وضعیت بازار جهانی طلا را مبنای تصمیم‌گیری خود قرار می‌دهند. در مقاله رابطه تورم و طلا بیشتر در این باره توضیح داده شده است.
عوامل موثر بر افزایش قیمت طلا در بحران‌های نظامی
برای درک بهتر تاثیر جنگ بر قیمت طلا باید مجموعه‌ای از عوامل را بررسی کرد. جنگ تنها یک رویداد نظامی نیست، بلکه پیامدهای اقتصادی و روانی گسترده‌ای دارد. اختلال در تجارت جهانی، افزایش هزینه‌های دولت‌ها، چاپ پول و حتی شایعات درباره گسترش درگیری می‌توانند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر قیمت طلا اثر بگذارند.
اختلال در تجارت جهانی و عرضه کالاهای اساسی
وقتی یک کشور بزرگ صادرکننده وارد جنگ می‌شود، تجارت جهانی دچار مشکل می‌شود. نمونه روشن آن جنگ روسیه و اوکراین است. روسیه حدود ۱۰ درصد طلای جهان را تولید می‌کند و اوکراین یکی از صادرکنندگان بزرگ غلات است. با شروع این جنگ در سال ۲۰۲۲، قیمت طلا از مرز ۲,۰۰۰ دلار عبور کرد. این وضعیت نشان داد که بحران‌های نظامی چگونه می‌توانند عرضه کالاهای اساسی و فلزات گران‌بها را مختل کنند.
افزایش هزینه‌های دولت و چاپ پول (Money Printing)
دولت‌ها برای تامین هزینه‌های جنگ ناچار به افزایش مخارج هستند. این افزایش معمولا با چاپ پول همراه است که باعث کاهش ارزش ارز ملی و افزایش تورم می‌شود. در چنین شرایطی، طلا به‌عنوان سپر دفاعی عمل می‌کند. تاثیر جنگ بر قیمت طلا در ویتنام نمونه بارز این موضوع است. هزینه‌های بالا باعث شد آمریکا در سال ۱۹۷۱ پیوند دلار و طلا را قطع کند. این تصمیم یکی از نقاط عطف تاریخ پولی جهان بود.
ترس عمومی و انتظارات تورمی سرمایه‌گذاران
ترس عمومی در زمان بحران‌های نظامی حتی پیش از افزایش واقعی تورم، باعث رشد تقاضا برای طلا می‌شود. بازارها به اخبار و شایعات واکنش سریع نشان می‌دهند. نمونه آن تنش‌های خاورمیانه و تهدیدهای کره شمالی است که بدون وقوع جنگ گسترده، قیمت طلا را بالا بردند.
لیست اصلی‌ترین متغیرهای اثرگذار بر قیمت طلا
بررسی تاثیر جنگ بر قیمت طلا در گذشته نشان می‌دهد چند متغیر کلیدی در بیشتر بحران‌ها نقش پررنگی داشته‌اند. این عوامل در کنار هم باعث افزایش قیمت طلا در زمان جنگ می‌شوند:
- جنگ و اختلال در زنجیره تامین جهانی
- افزایش هزینه‌های دولت و بالا رفتن بدهی عمومی
- چاپ پول و افزایش تورم شدید
- ترس عمومی و حرکت سرمایه‌گذاران به سمت دارایی امن
- کاهش اعتماد به ارزهای فیات (Fiat Currencies – پول‌های بدون پشتوانه)
ریسک‌ها و فرصت‌ها برای سرمایه‌گذاران
جنگ‌ها علاوه بر تهدید، فرصت‌هایی نیز برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کنند. شناخت درست این شرایط به آن‌ها کمک می‌کند از نوسانات بازار سود ببرند. بررسی دقیق فرصت‌ها و تهدیدها کلید مدیریت بهتر سرمایه در زمان بحران‌های نظامی است. برای درک بهتر، می‌توان این موارد را به‌طور مشخص دسته‌بندی کرد.
فرصت‌ها و تهدیدهای سرمایه‌گذاری در زمان جنگ و بحران نظامی
| توضیح کاربردی | اثر مثبت/منفی | نمونه واقعی | نوع عامل |
| خریداران فوری در ۲۰۲۲ حدود ۱۲% سود گرفتند. | مثبت | خرید زودهنگام طلا پیش از آغاز جنگ اوکراین | فرصت |
| بانک‌های مرکزی ۱,۱۰۰ تن طلا در ۲۰۲۳ خریدند. | مثبت | افزایش ذخایر طلای بانک‌های مرکزی در بحران خاورمیانه | فرصت |
| افت سریع ۸% پس از پایان جنگ. | منفی | کاهش قیمت پس از آرام شدن بحران کویت | تهدید |
| درگیری ایران–اسرائیل باعث نوسان روزانه ۳% شد. | منفی | نوسانات کوتاه‌مدت بالا | تهدید |
فرصت‌های بالقوه در خرید طلا پیش از تشدید بحران
سرمایه‌گذارانی که پیش از شدت گرفتن بحران وارد بازار طلا می‌شوند، معمولا بیشترین سود را به دست می‌آورند. تجربه نشان داده است که قیمت طلا بلافاصله پس از آغاز جنگ یا تنش، افزایش چشمگیری پیدا می‌کند؛ بنابراین شناسایی نشانه‌های اولیه بحران می‌تواند فرصتی طلایی برای ورود به بازار باشد.
ریسک‌های ناشی از نوسانات کوتاه‌مدت قیمت
با وجود جذابیت بازار طلا در دوران بحران، نباید از ریسک‌های نوسانات کوتاه‌مدت غافل شد. سرمایه‌گذارانی که بدون برنامه‌ریزی وارد بازار می‌شوند، ممکن است با بازگشت سریع قیمت‌ها دچار زیان شوند. تجربه بحران کویت نشان داد که قیمت طلا پس از آرام شدن شرایط کاهش یافت.
مدیریت پرتفوی و تنوع دارایی‌ها در دوران جنگ
یکی از راهکارهای مهم برای کاهش ریسک، تنوع دارایی‌ها است. اختصاص بخشی از پرتفوی به طلا در کنار سایر دارایی‌ها تعادل ایجاد می‌کند. این روش موجب می‌شود حتی اگر قیمت طلا کاهش پیدا کند، زیان کلی سرمایه‌گذار محدود بماند.
چگونه در بحران‌های نظامی از بازار طلا استفاده کنیم؟
برای استفاده درست از تاثیر جنگ بر قیمت طلا، باید استراتژی مشخصی وجود داشته باشد. انتخاب زمان مناسب، ابزار درست و روش‌های مدیریت سرمایه در موفقیت سرمایه‌گذاری نقش اساسی دارند. گام‌های زیر می‌توانند مسیر سرمایه‌گذار را روشن کنند.
زمان‌بندی مناسب برای خرید و فروش طلا: یکی از عوامل کلیدی در موفقیت، زمان‌بندی دقیق است. خرید طلا پیش از شدت گرفتن بحران بالاترین بازده را دارد. فروش در اوج نگرانی‌ها و قبل از آرام شدن بازار بهترین روش برای تثبیت سود است. پیشنهاد می شود مقاله کی طلا بخریم و کی طلا بفروشیم را مطالعه کنید.
نقش طلا در پوشش ریسک و استراتژی‌های هجینگ (Hedging): طلا در بحران‌ها به‌عنوان ابزار اصلی پوشش ریسک عمل می‌کند. سرمایه‌گذاران با اختصاص بخشی از پرتفوی خود به طلا می‌توانند زیان ناشی از سقوط سایر دارایی‌ها را جبران کنند. تجربه جنگ اوکراین به‌خوبی نشان داد که طلا چه جایگاه مهمی در استراتژی‌های هجینگ دارد.
انتخاب بین طلای فیزیکی، شمش، سکه و ابزارهای مالی (ETF, Futures): برای ورود به بازار طلا گزینه‌های مختلفی وجود دارد. طلای فیزیکی مانند سکه و شمش برای افراد علاقه‌مند به دارایی ملموس مناسب است. ابزارهای مالی مانند صندوق های طلا، ETF یا قراردادهای آتی امکان نقدشوندگی سریع‌تر و مدیریت ساده‌تر سرمایه را فراهم می‌کنند.
برای موفقیت در سرمایه‌گذاری در زمان جنگ و بحران، رعایت گام‌های زیر ضروری است:
- تحلیل بازار طلا و شناسایی نشانه‌های آغاز بحران
- خرید در مراحل اولیه پیش از جهش شدید قیمت‌ها
- تنوع در ابزار سرمایه‌گذاری شامل سکه، شمش، ETF و Futures
- تعیین نقطه خروج مشخص برای جلوگیری از زیان پس از آرام شدن شرایط
- مدیریت ریسک و پرهیز از تمرکز بیش از حد بر یک بازار
جنگ، ترس و طلا؛ سه‌ضلعی طلایی بازار بحران‌ها
تاثیر جنگ بر قیمت طلا در دهه‌های اخیر بارها دیده شده است. درگیری‌های بزرگ جهانی معمولا باعث کمبود عرضه و رشد بلندمدت می‌شوند. بحران اوکراین مثال روشنی از این روند بود؛ اما درگیری‌های منطقه‌ای کوچک‌تر بیشتر اثر روانی داشتند و قیمت‌ها سریع‌تر متعادل شدند.
این الگو نشان می‌دهد که هیچ دو بحران مشابه نیستند. سرمایه‌گذار موفق کسی است که بتواند نوع بحران را تشخیص دهد و بر اساس آن برنامه‌ریزی کند. این مقاله توضیح داد که چرا طلا در بحران‌ها همچنان پناهگاه مطمئن است. با این حال، بدون مدیریت درست، همین فرصت می‌تواند به تهدید تبدیل شود. برای دسترسی به راهنمایی‌های بیشتر و تحلیل‌های مشابه، به وبلاگ چارت فراز سر بزنید.