سطح استاپ اوت در فارکس؛ تفاوت Margin Call و Stop Out

سطح استاپ اوت یک نقطه بحرانی است که در آن معاملات شما به صورت خودکار بسته می‌شوند تا از ضررهای بیشتر جلوگیری به عمل آید. استاپ اوت ارتباط مستقیمی با مفاهیم مارجین، لوریج و مدیریت ریسک دارد و نادیده گرفتن آن می‌تواند پیامدهای مالی جبران‌ناپذیری برای معامله‌گران به همراه داشته باشد. در این مقاله به بررسی جامع سطح استاپ اوت، نحوه محاسبه آن و استراتژی‌های جلوگیری از وقوع استاپ اوت خواهیم پرداخت تا بتوانید با آگاهی کامل سرمایه خود را در برابر نوسانات غیرمنتظره محافظت نمایید.

سطح استاپ اوت چیست؟

برای درک کامل مفهوم سطح استاپ اوت، ابتدا باید با مکانیزم عملکرد آن آشنا شویم. سطح استاپ اوت یک آستانه از پیش تعیین‌شده است که در آن بروکر به صورت خودکار تمام یا بخشی از معاملات باز شما را می‌بندد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که نسبت موجودی حساب معاملاتی شما به مارجین مورد استفاده به درصد مشخصی برسد. به زبان ساده‌تر، وقتی ضررهای شما آنقدر زیاد می‌شود که موجودی حساب شما به حد خطرناکی کاهش یابد، بروکر برای جلوگیری از منفی شدن موجودی یا بالانس منفی، اقدام به بستن معاملات می‌کند.

این مکانیسم در واقع خط دفاعی آخر است. برخلاف کال مارجین که یک هشدار محسوب می‌شود و به شما فرصت می‌دهد تا با واریز موجودی بیشتر یا بستن برخی پوزیشن‌ها، وضعیت را کنترل کنید، استاپ اوت یک فرآیند کاملاً خودکار و غیرقابل توقف است. به محض اینکه سطح مارجین شما به آستانه تعیین‌شده برسد، سیستم بلافاصله شروع به بستن معاملات می‌کند و معمولاً از زیان‌ده‌ترین پوزیشن آغاز می‌شود تا موجودی شما به حد قابل قبولی بازگردد.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که استاپ اوت و کال مارجین دو مفهوم متفاوت هستند، هرچند با یکدیگر مرتبط‌اند:

• کال مارجین معمولاً زمانی فعال می‌شود که سطح مارجین شما به حدود صد درصد برسد و به عنوان یک اخطار عمل می‌کند. در این مرحله، بروکر به شما اطلاع می‌دهد که باید اقدام کنید، اما هنوز معاملات شما بسته نشده‌اند.
• استاپ اوت که معمولاً در سطوح پایین‌تر مانند پنجاه، بیست یا حتی صفر درصد تنظیم می‌شود، دیگر جای مانوری برای شما باقی نمی‌گذارد و بروکر مستقیماً دست به کار می‌شود.

بروکرهای مختلف سطوح استاپ اوت متفاوتی را اعمال می‌کنند که این موضوع بستگی به سیاست‌های مدیریت ریسک آنها دارد. برخی بروکرهای اروپایی این سطح را روی بیست درصد تنظیم می‌کنند، در حالی که بروکرهای آفشور آن را روی پنجاه، هفتاد یا حتی صد درصد قرار دهند. هرچه این سطح بالاتر باشد، بروکر زودتر وارد عمل می‌شود و احتمال منفی شدن موجودی حساب شما کمتر است، اما در عین حال فضای کمتری برای نوسانات بازار در اختیار دارید. بنابراین، آشنایی با سیاست‌های بروکر خود در این زمینه بسیار حیاتی است و قبل از شروع معامله باید این اطلاعات را به دقت بررسی کنید.

دلایل اصلی وقوع استاپ اوت

برای جلوگیری از رسیدن پوزیشن‌ها به سطح استاپ اوت، باید دلایل اصلی وقوع آن را به درستی بشناسیم. این پدیده معمولاً نتیجه عوامل مختلف است که می‌توانند به صورت مجزا یا همزمان بر حساب معاملاتی تأثیر بگذارند.

مدیریت نادرست ریسک

یکی از رایج‌ترین دلایل رسیدن به سطح استاپ اوت، مدیریت ضعیف ریسک در معاملات است. بسیاری از تریدرها به ویژه تازه‌کاران، بدون داشتن یک استراتژی مشخص برای کنترل زیان وارد معامله می‌شوند. عدم استفاده از استاپ لاس یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات است که می‌تواند منجر به ضررهای کنترل‌نشده شود. وقتی معامله‌ای خلاف پیش‌بینی شما پیش می‌رود و شما حد ضرر مشخصی تعیین نکرده‌اید، زیان به سرعت افزایش می‌یابد و موجودی حساب شما را تهدید می‌کند.

علاوه بر این، انتخاب حجم نامناسب معاملات نقش بسزایی در افزایش ریسک دارد. برخی تریدرها با امید به سود بیشتر، حجم‌های بسیار بزرگی را باز می‌کنند که متناسب با موجودی حساب آنها نیست. این رویکرد باعث می‌شود که حتی نوسانات کوچک بازار بتواند درصد قابل توجهی از سرمایه شما را از بین ببرد. قانون طلایی در معاملات این است که هرگز بیش از یک تا دو درصد از کل سرمایه خود را در یک معامله به خطر نیندازید، اما بسیاری از معامله‌گران این اصل را نادیده می‌گیرند.

نوسانات شدید بازار

بازارهای مالی به طور ذاتی نوسانی هستند، اما گاهی اوقات این نوسانات بیش از حد افزایش می‌یابد. انتشار اخبار اقتصادی مهم، تصمیمات بانک‌های مرکزی مثل اعلام نرخ بهره، رویدادهای ژئوپلیتیک یا حتی بحران‌های مالی جهانی می‌توانند موجب حرکات سریع و غیرقابل پیش‌بینی قیمت شوند. در چنین شرایطی، حتی تریدرهای با تجربه نیز ممکن است دچار زیان شوند. وقتی بازار در یک جهت مشخص به شدت حرکت می‌کند، ارزش معاملات باز شما می‌تواند در عرض چند دقیقه تغییر زیادی پیدا کند و موجودی حساب شما را به سمت سطح استاپ اوت سوق دهد.

مشکل اصلی در این شرایط، نقدینگی کم و گپ‌های قیمتی است. در نوسانات شدید، ممکن است قیمت‌ها به سرعت از یک سطح به سطح دیگر بپرند بدون اینکه در سطوح میانی معامله‌ای انجام شود. این امر می‌تواند باعث شود که استاپ لاس شما نیز در قیمت‌های بدتر از آنچه پیش‌بینی کرده بودید اجرا شوند و ضرر شما از حد انتظار فراتر رود.

نحوه تاثیرگذاری استاپ اوت بر معاملات

پیامدهای سطح استاپ اوت فراتر از صرفاً بستن معاملات است و می‌تواند تأثیرات مختلفی بر فعالیت معاملاتی شما داشته باشد:

• بسته شدن ناگهانی معاملات: وقتی سطح استاپ اوت فعال می‌شود، سیستم به طور خودکار شروع به لیکوئید کردن پوزیشن‌های شما می‌کند. این فرآیند معمولاً از زیان‌ده‌ترین معامله آغاز می‌شود و تا زمانی ادامه می‌یابد که سطح مارجین شما به بالای آستانه تعیین‌شده برگردد. در برخی موارد که چندین معامله باز دارید، ممکن است تمام آنها یکی پس از دیگری بسته شوند و شما هیچ کنترلی بر این فرآیند نخواهید داشت.
• از دست دادن کنترل بر حساب: یکی از بدترین جنبه‌های استاپ اوت این است که قدرت تصمیم‌گیری را از دست می‌دهید. شاید باور داشته باشید که بازار قرار است برگردد و معامله شما سودده شود، اما سیستم منتظرتان نمی‌ماند. بستن اجباری معاملات می‌تواند باعث شود که ضررهای شما قطعی شوند، در حالی که اگر فرصت بیشتری داشتید، شاید می‌توانستید وضعیت را بهبود ببخشید.
• تاثیر روانی منفی: تجربه استاپ اوت می‌تواند اثرات روانی ماندگاری بر تریدر داشته باشد. دیدن اینکه بخش اعظم سرمایه شما در مدت زمان کوتاهی از بین می‌رود، می‌تواند اعتماد به نفس شما را تضعیف کند و منجر به تصمیم‌گیری‌های احساسی در آینده شود. برخی تریدرها پس از این تجربه تلاش می‌کنند تا سریعاً ضررهای خود را جبران کنند و وارد معاملات پرریسک‌تر می‌شوند که این امر می‌تواند چرخه مخربی از ضرر را ایجاد نماید.

چگونه استاپ اوت محاسبه می‌شود؟

فرمول محاسبه سطح استاپ اوت مستقیماً با سطج مارجین در ارتباط است که در ادامه بررسی می‌کنیم.

فرمول اصلی محاسبه سطح مارجین به این صورت است:

سطح مارجین = (موجودی حساب ÷ مارجین مورد استفاده) × ۱۰۰%.

در این فرمول، موجودی حساب یا اکوئیتی شامل مجموع موجودی واقعی شما به اضافه سود یا ضرر شناور از معاملات باز است. مارجین مورد استفاده نیز بخشی از موجودی حساب است که به عنوان وثیقه برای نگه داشتن معاملات باز شما توسط بروکر مسدود شده است.

فرض کنید شما هزار دلار در حساب معاملاتی خود دارید و پوزیشن‌هایی را باز کرده‌اید که مجموعاً دویست دلار مارجین نیاز دارند. اگر معاملات شما دویست و هشتاد دلار وارد ضرر شوند، موجودی حساب شما به هفتصد و بیست دلار کاهش می‌یابد. در این صورت، سطح مارجین شما به این شکل محاسبه می‌شود: (۷۲۰ ÷ ۲۰۰) × ۱۰۰٪ = ۳۶۰٪. این سطح هنوز بالای آستانه خطر است و حساب شما در وضعیت مناسبی قرار دارد.

اما اگر ضرردهی حساب ادامه یابد و به هشتصد دلار برسد، موجودی حساب شما به دویست دلار کاهش می‌یابد. در این حالت، سطح مارجین به (۲۰۰ ÷ ۲۰۰) × ۱۰۰٪ = ۱۰۰٪ می‌رسد. در این مرحله ممکن است مارجین کال دریافت کنید و بروکر به شما هشدار دهد که باید موجودی بیشتری واریز کنید یا برخی از معاملات خود را ببندید.

حالا فرض کنید بروکر شما سطح استاپ اوت را روی صد درصد تنظیم کرده است. اگر ضرر پوزیشن‌ها به همان هشتصد دلار برسد، موجودی حساب شما دقیقاً برابر با مارجین مورد استفاده خواهد شد و سطح مارجین به (۲۰۰ ÷ ۲۰۰) × ۱۰۰٪ = ۱۰۰٪ می‌رسد. در این لحظه، سیستم به طور خودکار شروع به بستن معاملات شما می‌کند تا از کاهش بیشتر موجودی جلوگیری شود.

نکته مهم دیگر این است که مارجین مورد استفاده نمی‌تواند کمتر از مارجین مورد نیاز اولیه برای باز کردن پوزیشن باشد. به عبارت دیگر، اگر برای باز کردن یک معامله دویست دلار مارجین نیاز داشته‌اید، این مقدار تا زمانی که معامله باز است ثابت می‌ماند. تنها موجودی حساب است که با سود و زیان شناور تغییر می‌کند و این تغییرات بر سطح مارجین شما تأثیر می‌گذارد.

برای نظارت دقیق‌تر بر وضعیت حساب خود، می‌توانید از ماشین حساب مارجین استفاده کنید که اکثر بروکرها آن را در وب‌سایت خود یا درون پلتفرم معاملاتی در اختیار شما قرار می‌دهند. ماشین حساب مارجین با دریافت اطلاعاتی مانند ارز حساب، نسبت لوریج، اندازه پوزیشن و موجودی فعلی، به سرعت سطح مارجین و فاصله شما تا سطح استاپ اوت را محاسبه می‌کنند.

استراتژی‌های جلوگیری از استاپ اوت

در این بخش به بررسی مهم‌ترین روش‌ها برای حفاظت از سرمایه و اجتناب از سطح استاپ اوت خواهیم پرداخت.

استفاده از استاپ لاس (Stop Loss)

تنظیم استاپ لاس یکی از مؤثرترین ابزارهای مدیریت ریسک است که باید در هر معامله‌ای بدون استثنا از آن استفاده کنید. استاپ لاس به صورت خودکار معامله شما را در سطح قیمتی مشخصی می‌بندد و از افزایش بی‌رویه ضرر جلوگیری می‌کند. بسیاری از تریدرهایی که دچار استاپ اوت می‌شوند، بدون تعیین حد ضرر وارد معامله شده‌اند.

استاپ لاس در واقع یک خط دفاعی است که با فاصله زیادی قبل از رسیدن به سطح استاپ اوت فعال می‌شود. به عنوان مثال، اگر شما مطابق اصول مدیریت ریسک، حاضرید فقط دو درصد از سرمایه خود را در یک معامله به خطر بیندازید، باید استاپ لاس را طوری تنظیم کنید که در صورت حرکت خلاف جهت بازار، ضرر شما از این مقدار فراتر نرود. این کار باعث می‌شود که حتی اگر چندین معامله متوالی زیان‌ده باشد، هرگز به سطح استاپ اوت نزدیک نشوید.

نکته کلیدی در استفاده از استاپ لاس، انتخاب سطح منطقی برای آن است. استاپ لاس نباید خیلی نزدیک به نقطه ورود باشد که با کوچک‌ترین نوسانی فعال شود و نباید هم آنقدر دور باشد که ضرر زیادی را متحمل شوید. تحلیل تکنیکال، شناسایی سطوح حمایت و مقاومت و درک نوسانات عادی جفت ارز مورد معامله می‌تواند به شما در تعیین استاپ لاس مناسب کمک کند.

مدیریت حجم معاملات

یکی از رایج‌ترین دلایل رسیدن به سطح استاپ اوت، باز کردن پوزیشن‌های بزرگتر از ظرفیت حساب است. محاسبه صحیح حجم معامله باید براساس موجودی حساب، درصد ریسک قابل قبول و فاصله تا استاپ لاس انجام شود.

قانون کلی که تریدرهای حرفه‌ای رعایت می‌کنند این است که هیچوقت بیش از یک تا دو درصد از کل سرمایه خود را در یک معامله به خطر می‌اندازند. این یعنی اگر ده هزار دلار سرمایه دارید، حداکثر باید مایل به از دست دادن یکصد تا دویست دلار در هر معامله باشید. حال با توجه به فاصله استاپ لاس خود بر حسب پیپ، می‌توانید حجم مناسب را محاسبه کنید تا در صورت فعال شدن استاپ لاس، دقیقاً همان مقدار از دست برود.

علاوه بر این، توزیع معاملات به جای متمرکز کردن تمام سرمایه در یک پوزیشن، رویکرد عاقلانه‌تری است. به جای باز کردن یک معامله بزرگ، می‌توانید همان حجم را بین چند پوزیشن کوچک‌تر تقسیم کنید.

کنترل استفاده از لوریج

استفاده از لوریج بالا به شما این امکان را می‌دهد که با سرمایه کم، پوزیشن‌های بزرگی را کنترل کنید، اما در عین حال ریسک رسیدن به سطح استاپ اوت را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. با لوریج بالا، حتی نوسانات کوچک بازار هم می‌توانند تأثیرات بزرگی بر موجودی حساب شما داشته باشد.

فرض کنید دو تریدر با صد دلار سرمایه شروع به ترید می‌کنند. یکی از آنها از لوریج یک به پانصد استفاده می‌کند و می‌تواند نیم لات معامله کند، در حالی که دیگری با لوریج یک به پنجاه فقط صد دلار مارجین استفاده می‌کند و می‌تواند پنج صدم لات معامله کند. اگر بازار یک درصد علیه آنها حرکت کند، تریدر اول پانصد دلار ضرر می‌کند و فوراً استاپ اوت می‌شود، در حالی که تریدر دوم فقط پنجاه دلار ضرر می‌کند و هنوز فضای کافی برای ادامه معامله دارد.

نگهداری مارجین آزاد کافی

داشتن موجودی کافی در حساب معاملاتی بستری امن برای ترید شما فراهم می‌کند. مارجین آزاد که تفاوت بین کل موجودی و مارجین مورد استفاده است، فضای تنفسی است که در برابر نوسانات بازار از شما محافظت می‌کند. هرچه مارجین آزاد بیشتری داشته باشید، فاصله شما تا سطح استاپ اوت بیشتر است و می‌توانید نوسانات موقتی را تحمل کنید.

یکی از اشتباهات رایج این است که تریدر تمام موجودی قابل استفاده خود را در پوزیشن‌های مختلف قرار می‌دهد و هیچ فضایی برای مواقع اضطراری باقی نمی‌گذارند. رویکرد محتاطانه این است که بیشتر از نیمی از موجودی حساب خود را به عنوان مارجین مورد استفاده قرار ندهید.

نظارت مستمر بر سطح مارجین و مارجین آزاد حساب نیز حیاتی است. اکثر پلتفرم‌های معاملاتی این اطلاعات را به صورت لایو نمایش می‌دهند و شما باید به طور منظم آنها را بررسی کنید. اگر دیدید که سطح مارجین شما رو به کاهش است و به سمت آستانه خطر می‌رود، باید فوراً اقدام کنید. بستن برخی از معاملات زیان‌ده، واریز موجودی بیشتر یا حداقل جلوگیری از باز کردن پوزیشن‌های جدید در این وضعیت معقول است.

چگونه نوسانات بازار باعث استاپ اوت می‌شود؟

بازارهای مالی به ویژه فارکس، به طور طبیعی نوسان‌پذیر هستند و قیمت‌ها در این مارکت‌ها دائماً تغییر می‌کنند. اما گاهی اوقات این نوسانات به دلایل مختلف به شدت افزایش می‌یابند و حرکات قیمتی سریع و گسترده‌ای را شاهد هستیم. انتشار داده‌های اقتصادی مهم مانند نرخ بیکاری، تورم، تولید ناخالص داخلی یا تصمیمات بانک‌های مرکزی درباره نرخ بهره، می‌توانند موجب جهش‌های ناگهانی در قیمت ارزها شوند. در چنین لحظاتی، بازار ممکن است در عرض چند ثانیه صدها پیپ حرکت کند و اگر شما در جهت اشتباه معامله داشته باشید، ضررهای سنگینی متحمل می‌شوید.

وقایع ژئوپلیتیک نیز نقش بسزایی در ایجاد نوسانات بیش از حد دارند. جنگ‌ها، تحریم‌های اقتصادی، انتخابات مهم، بحران‌های سیاسی یا حتی اظهارنظرهای غیرمنتظره رهبران کشورها می‌توانند به سرعت احساسات بازار را تغییر دهند و موجب حرکات گسترده قیمتی شوند. به عنوان مثال، در دوران بحران کووید-۱۹ یا بحران مالی ۲۰۰۸، بازارهای جهانی شاهد نوسانات بی‌سابقه‌ای بودند که بسیاری از تریدرها را غافلگیر کرد و موجودی حساب آنها را در مدت زمان کوتاهی به شدت کاهش داد.

یکی از خطرناک‌ترین جنبه‌های این دست از نوسانات، گپ‌های قیمتی و کاهش نقدینگی است. در شرایط عادی، قیمت به صورت پیوسته از یک سطح به سطح دیگر حرکت می‌کند، اما وقتی اتفاق خاصی در مارکت رخ می‌دهد، ممکن است قیمت از یک نقطه مستقیماً به نقطه‌ای کاملاً دورتر بپرد بدون اینکه در سطوح میانی معامله‌ای انجام شود. به این پدیده گپ می‌گویند و می‌تواند باعث شود استاپ لاس شما در قیمت‌های بسیار بدتر از آنچه تعیین کرده‌اید اجرا شود. در نتیجه، ضرر واقعی شما از آنچه پیش‌بینی کرده بودید بیشتر می‌شود و احتمال رسیدن به سطح استاپ اوت افزایش می‌یابد.

نکته مهم: همیشه از تقویم اقتصادی مطلع باشید و بدانید چه زمانی اخبار و داده‌های مهم منتشر می‌شود. در زمان انتشار این اخبار، اگر تجربه کافی ندارید یا استراتژی مشخصی برای معامله در این شرایط ندارید، بهتر است از باز کردن معاملات جدید خودداری کنید یا حجم معاملات خود را کاهش دهید.

جمع‌بندی

درک مفهوم سطح استاپ اوت و نحوه عملکرد آن، یکی از ارکان اساسی ترید در بازار فارکس و سایر بازارهای مالی است. این مکانیسم حفاظتی که توسط بروکرها اعمال می‌شود، در واقع آخرین خط دفاعی برای جلوگیری از منفی شدن موجودی حساب شماست، اما رسیدن به این نقطه به معنای از دست دادن بخش زیادی از سرمایه است. با رعایت اصول مدیریت ریسک، استفاده صحیح از استاپ لاس، کنترل حجم معاملات، انتخاب لوریج متناسب و نظارت مستمر بر سطح مارجین، می‌توانید از وقوع این اتفاق ناخوشایند جلوگیری کنید.