هاوکیش و داویش چیست؟ آشنایی با سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی

هر زمان که رئیس فدرال رزرو آمریکا، بانک مرکزی اروپا یا بانک مرکزی ژاپن سخنرانی می‌کند، بازارهای جهانی با دقت به واژگان و لحن آن‌ها گوش می‌دهند. در تحلیل صحبت‌های این افراد، دو اصطلاح کلیدی وجود دارد که مسیر سیاست‌های پولی و در نتیجه حرکت ارزها را مشخص می‌کند: هاوکیش و داویش. این مفاهیم که از دنیای پرندگان وام گرفته شده‌اند، نشان‌دهنده دو رویکرد متفاوت در مدیریت اقتصاد کشورها هستند. سیاست‌های هاوکیش بر کنترل تورم و ثبات قیمت‌ها تمرکز دارند، در حالی که رویکرد داویش بر رشد اقتصادی و افزایش اشتغال تأکید می‌کند. در این مقاله، به بررسی جامع دو سیاست پولی هاوکیش و داویش، تفاوت‌های آنها، تاثیر بر بازار ارز و راهکارهای معامله در شرایط مختلف خواهیم پرداخت.

هاوکیش (Hawkish) چیست؟

هاوکیش به سیاست‌گذارانی اطلاق می‌شود که اولویت اصلی آنها کنترل تورم و حفظ ثبات قیمت‌هاست، حتی اگر این امر به قیمت کاهش رشد اقتصادی و افزایش موقت بیکاری تمام شود. این واژه از رفتار شاهین‌ها گرفته شده که پرندگانی تهاجمی و هوشیار در شکار هستند. بانک‌های مرکزی زمانی رویکرد هاوکیش را در پیش می‌گیرند که نشانه‌هایی از افزایش تورم و گرم شدن بیش از حد اقتصاد مشاهده می‌کنند.

اساسی‌ترین ابزار سیاست هاوکیش، افزایش نرخ بهره است. زمانی که هزینه استقراض پول افزایش می‌یابد، مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها تمایل کمتری به دریافت وام برای خرید خانه، خودرو یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه‌ای دارند. این کاهش در تقاضا به تدریج فشارهای تورمی را کاهش داده و قیمت‌ها را تعدیل می‌کند. برای مثال، پل ولکر رئیس فدرال رزرو آمریکا در دهه ۱۹۸۰، نرخ بهره را تا ۲۲ درصد افزایش داد تا با رکود تورمی آن دوران مقابله کند. این تصمیم جسورانه، نمونه‌ای بارز از سیاست هاوکیش افراطی محسوب می‌شود که اگرچه موقتاً موجب افزایش بیکاری شد، اما در نهایت تورم را مهار کرد.

علاوه بر افزایش نرخ بهره، بانک‌های مرکزی با رویکرد هاوکیش به انقباض حجم پول در گردش نیز روی می‌آورند. کاهش خرید اوراق قرضه دولتی و کوچک‌سازی ترازنامه بانک مرکزی از دیگر اقدامات این سیاست است. در واقع، منطق پشت این رویکرد ساده است: اگر تورم را به عنوان Lپول زیاد در تعقیب کالاهای کمK تعریف کنیم، پس کاهش مقدار پول در گردش یکی از بخش‌های اساسی معادله را حذف می‌کند.

تاثیر سیاست هاوکیش بر ارزش ارز معمولاً مثبت است. وقتی یک بانک مرکزی نرخ بهره را افزایش می‌دهد، سرمایه‌گذاران بین‌المللی به دلیل بازدهی بالاتر به سمت آن ارز جذب می‌شوند. این تقاضای افزایش‌یافته برای ارز، ارزش آن را در بازار فارکس تقویت می‌کند. واژگانی مانند “سفت کردن”، “گرم شدن اقتصاد” یا “تهدید تورمی” معمولاً اشاره به رویکرد هاوکیش دارند.

با این حال، سیاست‌های هاوکیش همیشه بدون عواقب نیستند. افزایش بیش از حد نرخ بهره می‌تواند به دفلاسیون یا تورم منفی منجر شود که در بلندمدت حتی مخرب‌تر از تورم متعادل است. دفلاسیون باعث می‌شود مردم خریدهای بزرگ را به تعویق بیندازند، زیرا انتظار دارند قیمت‌ها کاهش یابد. این چرخه می‌تواند اقتصاد را به رکود عمیق بکشاند. همچنین، نرخ بهره بالا می‌تواند به تولیدکنندگان داخلی آسیب برساند، زیرا ارز قوی‌تر صادرات را گران‌تر کرده و رقابت‌پذیری کالاهای داخلی را کاهش می‌دهد.

داویش (Dovish) چیست؟

در سوی مقابل طیف سیاست‌های پولی، داویش به رویکردی اشاره دارد که در آن بانک‌های مرکزی و سیاست‌گذاران پولی، رشد اقتصادی و کاهش بیکاری را بر کنترل سخت‌گیرانه تورم ترجیح می‌دهند. این اصطلاح از رفتار کبوترها گرفته شده که نماد صلح و رویکردی محافظه‌کارانه‌تر هستند. سیاست‌گذاران داویش معتقدند که برای دستیابی به رفاه اقتصادی پایدار، باید محیطی فراهم شود که مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها بتوانند با اطمینان خاطر هزینه کنند و سرمایه‌گذاری نمایند.

هسته اصلی سیاست داویش، نرخ بهره پایین و شرایط پولی تسهیل‌شده است. زمانی که هزینه استقراض کاهش می‌یابد، مصرف‌کنندگان ترغیب می‌شوند تا برای خرید خانه، خودرو و سایر کالاها وام بگیرند. از سوی دیگر، شرکت‌ها نیز با دسترسی به سرمایه ارزان‌تر، تمایل بیشتری به گسترش فعالیت‌ها، ارتقای زیرساخت‌ها و استخدام نیروی کار جدید پیدا می‌کنند. این چرخه مثبت می‌تواند اقتصاد را از رکود خارج کرده و سطح اشتغال را افزایش دهد.

بن برنانکی، رئیس فدرال رزرو در دوران بحران مالی ۲۰۰۸-۲۰۰۷، نمونه‌ای برجسته از رویکرد داویش است. او با لقب «بن هلیکوپتر» شناخته می‌شد، زیرا سیاست‌های پولی فوق‌العاده انبساطی را برای مقابله با محیط دفلاسیونی پس از بحران به کار گرفت. عبارت «پول هلیکوپتر» استعاره‌ای برای سیاست‌های داویش است که گویی پول را از هلیکوپتر پخش می‌کنند تا اقتصاد همچنان در حرکت باقی بماند. این رویکرد شامل کاهش نرخ بهره به نزدیک صفر و برنامه‌های تسهیل کمّی بود که در آن بانک مرکزی اوراق قرضه دولتی را خریداری می‌کند تا نقدینگی را به سیستم بانکی تزریق کند.

یکی از ویژگی‌های مهم سیاست‌گذاران داویش، تحمل بالاتر آنها نسبت به تورم است. آنها معتقدند که در برخی شرایط، به‌ویژه هنگام رکود یا رشد ضعیف اقتصادی، پذیرش تورم متعادل ریسکی است که ارزش تحمل را دارد. از دیدگاه داویش‌ها، مبارزه با بیکاری بالا و رکود اقتصادی اولویت دارد، حتی اگر این امر به معنای افزایش موقت سطح قیمت‌ها باشد. آنها استدلال می‌کنند که تورم متعادل می‌تواند نشانه‌ای از اقتصاد سالم و در حال رشد باشد.

واژگانی که سیاست‌گذاران داویش در بیانیه‌ها و سخنرانی‌های خود به کار می‌برند معمولاً شامل عباراتی مانند «نرم کردن سیاست پولی»، «خنک شدن اقتصاد» یا «حمایت از رشد» است. این نشانه‌های کلامی برای تریدرهای فارکس بسیار مهم هستند، زیرا اغلب پیش‌درآمدی بر کاهش نرخ بهره یا اقدامات انبساطی دیگر محسوب می‌شوند.

تاثیر سیاست داویش بر ارزش ارز معمولاً منفی است. کاهش نرخ بهره باعث می‌شود سرمایه‌گذاران بین‌المللی به دنبال فرصت‌های سودآورتر در کشورهای دیگر بروند. این خروج سرمایه، تقاضا برای ارز را کاهش داده و در نتیجه ارزش آن تضعیف می‌شود. برای مثال:

• ارزش ارز کاهش می‌یابد: کاهش نرخ بهره جذابیت ارز را برای سرمایه‌گذاران خارجی کم می‌کند
• صادرات تقویت می‌شود: ارز ضعیف‌تر کالاهای صادراتی را برای خریداران خارجی ارزان‌تر می‌کند
• تورم وارداتی افزایش می‌یابد: محصولات وارداتی گران‌تر شده و می‌تواند فشار تورمی ایجاد کند

با این حال، سیاست‌گذاران داویش نیز با چالش‌هایی مواجه هستند. اگر نرخ بهره برای مدت طولانی در سطح بسیار پایین باقی بماند، می‌تواند به ایجاد حباب، تشویق به ریسک‌پذیری بیش از حد و در نهایت بی‌ثباتی مالی منجر شود. همچنین، تورم بی‌رویه می‌تواند قدرت خرید مردم را کاهش دهد و در بلندمدت به اقتصاد آسیب برساند.

مقایسه هاوکیش و داویش در بازار فارکس

برای درک عمیق‌تر تفاوت‌های هاوکیش و داویش و تاثیر مستقیم آنها بر بازار ارز، مقایسه جامع این دو سیاست ضروری است.

یکی از نکات مهم این است که سیاست‌گذاران ممکن است در طول زمان بین دو رویکرد هاوکیش و داویش نوسان داشته باشند. تاریخچه رهبران فدرال رزرو آمریکا این واقعیت را نشان می‌دهد. آلن گرینسپن که از ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۶ رئیس فدرال رزرو بود، در ابتدای دوران ریاست خود نسبتاً هاوکیش در نظر گرفته می‌شد، اما به تدریج به سمت رویکردی داویش‌تر حرکت کرد. همچنین جانت یلن، اولین زن رئیس فدرال رزرو از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، به طور کلی به عنوان یک سیاست‌گذار داویش شناخته می‌شد که متعهد به حفظ نرخ بهره پایین بود.

نکته مهم دیگر این است که واکنش بازار به سیاست‌های هاوکیش و داویش همیشه قابل پیش‌بینی نیست. اگر بازار از قبل یک تصمیم خاص را پیش‌بینی کرده باشد، اعلام رسمی هاوکیش و داویش ممکن است تاثیر چندانی نداشته باشد، زیرا معامله‌گران از قبل پوزیشن‌های خود را تنظیم کرده‌اند. اما زمانی که تصمیم بانک مرکزی غافلگیرکننده باشد یا شدت آن بیش از حد انتظار باشد، نوسانات شدیدی در بازار ایجاد می‌شود.

چگونه در بازار هاوکیش و داویش در فارکس معامله کنیم؟

درک تئوری سیاست‌های پولی هاوکیش و داویش تنها نیمی از معادله است. نیمه دیگر، توانایی تبدیل این دانش به استراتژی‌های معاملاتی عملی است. در این بخش، به بررسی پنج استراتژی کلیدی برای معامله در محیط‌های هاوکیش و داویش خواهیم پرداخت.

نظارت بر داده‌های اقتصادی

پایه و اساس هر تصمیم معاملاتی آگاهانه، دسترسی به داده‌های اقتصادی معتبر و به‌موقع است. بانک‌های مرکزی در جلسات سیاست‌گذاری خود، معمولاً هشت جلسه در سال، شاخص‌های اقتصادی کلیدی را بررسی می‌کنند تا تصمیم بگیرند نرخ بهره باید افزایش یابد، کاهش یابد یا بدون تغییر باقی بماند. مهم‌ترین این شاخص‌ها عبارتند از:

• شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) که میزان تغییرات قیمت سبد کالاهای مصرفی را اندازه‌گیری می‌کند و مستقیماً نرخ تورم را نشان می‌دهد. افزایش مداوم این شاخص اغلب نشانه‌ای است که بانک مرکزی ممکن است به سمت سیاست هاوکیش حرکت کند.
• شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) که تغییرات قیمت در سطح تولید را نشان می‌دهد، معمولاً پیشروتر از تورم مصرف‌کننده است. افزایش PPI می‌تواند هشداری باشد که فشارهای تورمی در راه است.
• داده‌های مربوط به رشد اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ بیکاری، فروش خرده‌فروشی و شاخص اعتماد مصرف‌کننده نیز حائز اهمیت هستند. اگر اقتصاد با سرعت بالایی رشد کند و نرخ بیکاری به سطوح پایین برسد، احتمال اتخاذ موضع هاوکیش توسط بانک مرکزی افزایش می‌یابد. برعکس، رشد ضعیف و بیکاری بالا معمولاً زمینه‌ساز سیاست‌های داویش است.

تجزیه و تحلیل ارتباطات بانک مرکزی

زبان و لحن بانک‌های مرکزی اطلاعات ارزشمندی را فراتر از اعداد و ارقام فاش می‌کند. رؤسای بانک‌های مرکزی مانند جروم پاول رئیس فدرال رزرو یا کریستین لاگارد رئیس بانک مرکزی اروپا، به عنوان صدای رسمی سیاست پولی کشور یا منطقه خود عمل می‌کنند. هر سخنرانی، مصاحبه یا بیانیه مطبوعاتی آنها می‌تواند سرنخ‌هایی درباره جهت آینده سیاست‌های پولی بدهد.

معامله‌گران باهوش به دنبال واژگان خاصی هستند که نشان‌دهنده تغییر لحن است. عباراتی مانند «اقتصاد در حال گرم شدن است»، «فشارهای تورمی نگران‌کننده هستند» یا «ممکن است نیاز به سخت کردن سیاست‌های پولی باشد» همگی نشانه‌های رویکرد هاوکیش هستند. در مقابل، واژگانی مانند «حمایت از رشد اقتصادی»، «نگرانی از کاهش تورم» یا «آمادگی برای نرم کردن شرایط پولی» به سیاست داویش اشاره دارند.

بیانیه‌های رسمی پس از جلسات کمیته سیاست‌گذاری نیز اهمیت ویژه‌ای دارند. تغییرات حتی در یک کلمه یا عبارت می‌تواند معنای عمیقی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر بانک مرکزی عبارت «صبورانه منتظر می‌مانیم» را از بیانیه خود حذف کند، ممکن است نشانه‌ای باشد که قصد دارد زودتر از انتظار اقدام کند. خبرگزاری‌های مالی معتبر معمولاً بلافاصله پس از انتشار این بیانیه‌ها، تحلیل‌های تخصصی ارائه می‌دهند.

انتظارات نرخ بهره را رصد کنید

یکی از مؤثرترین راه‌ها برای پیش‌بینی حرکات بازار، پیگیری انتظارات بازار نسبت به تصمیمات آتی نرخ بهره است. بازارهای مالی دائماً در حال قیمت‌گذاری انتظارات خود از تصمیمات آتی بانک‌های مرکزی هستند. ابزارهایی مانند نرخ پیش‌بینی نرخ بهره آتی و نظرسنجی‌های اقتصاددانان می‌توانند تصویری از اجماع بازار ارائه دهند.

تقویم اقتصادی ابزار ضروری هر تریدر است. این تقویم نه تنها تاریخ انتشار داده‌های اقتصادی مهم را نشان می‌دهد، بلکه زمان جلسات بانک مرکزی، سخنرانی‌های مقامات و انتشار صورت‌جلسات را نیز مشخص می‌کند. تریدرهای حرفه‌ای معمولاً چند روز قبل از این رویدادهای مهم، استراتژی خود را بررسی کرده و برای نوسانات احتمالی آماده می‌شوند.

نکته مهم این است که واکنش بازار به اخبار بیشتر به میزان انحراف از انتظارات بستگی دارد تا خود خبر. اگر بازار پیش‌بینی می‌کند نرخ بهره ۰.۲۵ درصد افزایش یابد و دقیقاً همین اتفاق بیفتد، واکنش محدود خواهد بود. اما اگر بانک مرکزی بدون هشدار قبلی نرخ را ۰.۵ درصد افزایش دهد یا به طور غیرمنتظره‌ای نرخ بهره را ثابت نگه دارد، نوسانات شدیدی ایجاد خواهد شد.

روی ارزهای قوی تمرکز کنید

در محیط هاوکیش که نرخ بهره در حال افزایش است، استراتژی اصلی تمرکز بر ارزهای کشورهایی است که بانک‌های مرکزی آنها رویکرد هاوکیش‌تری دارند. این ارزها معمولاً در مقابل ارزهای کشورهایی که سیاست‌های داویش را دنبال می‌کنند، تقویت می‌شوند.

برای مثال، اگر فدرال رزرو آمریکا در حال افزایش نرخ بهره است در حالی که بانک مرکزی اروپا همچنان نرخ‌های پایین را حفظ می‌کند، جفت ارز EUR/USD احتمالاً کاهش خواهد یافت (دلار قوی‌تر می‌شود). معامله‌گران می‌توانند با خرید دلار در مقابل یورو از این تفاوت سیاست‌های پولی سود ببرند. این استراتژی که به آن کری ترید (Carry Trade) نیز گفته می‌شود، بر اساس استفاده از اختلاف نرخ بهره بین دو ارز ایجاد شده است.

شناسایی این فرصت‌ها نیازمند مقایسه مستمر موضع سیاست‌های پولی در کشورهای مختلف است:

• تفاوت نرخ بهره: هرچه اختلاف نرخ بهره بین دو کشور بیشتر باشد، فرصت معاملاتی جذاب‌تر است
• مسیر سیاست پولی: جهت حرکت نرخ بهره مهم‌تر از سطح فعلی آن است
• ثبات سیاسی و اقتصادی: کشورهای با اقتصاد پایدار ریسک کمتری دارند

معاملات کوتاه‌مدت را در نظر بگیرید

محیط‌های هاوکیش و داویش اغلب با نوسانات بالا همراه هستند، به‌ویژه در اطراف زمان اعلام تصمیمات بانک مرکزی یا انتشار داده‌های اقتصادی کلیدی. این نوسانات فرصت‌های معاملاتی کوتاه‌مدت ایجاد می‌کنند که تریدرهایذ فعال می‌توانند از آنها به نفع خود استفاده کنند.

استراتژی‌های کوتاه‌مدت مانند معاملات روزانه (Day Trading) یا اسکلپ تریدینگ (Scalping) می‌توانند در این شرایط سودآور باشند. همچنین، اجتناب از نگهداری پوزیشن‌های بزرگ در زمان اعلام خبرهای مهم توصیه می‌شود، مگر اینکه استراتژی شما مشخصاً برای معامله اخبار طراحی شده باشد. اگر تجربه زیادی در مارکت ندارید، بهتر است تا زمان آرام شدن بازار پس از اعلامیه‌های مهم صبر کنند.

تاثیر هاوکیش و داویش بر بازار فارکس

بازار فارکس با حجم معاملات روزانه بیش از ۷ تریلیون دلار، به شدت به تصمیمات بانک‌های مرکزی واکنش نشان می‌دهد. زمانی که یک بانک مرکزی موضع هاوکیش اتخاذ می‌کند، تاثیرات آن مانند امواج دایره‌ای در آب گسترش می‌یابد. افزایش نرخ بهره در وهله اول باعث می‌شود سرمایه‌گذاران بین‌المللی به دنبال بازدهی بالاتر به سمت آن ارز جذب شوند. این تقاضای افزایش‌یافته، ارزش ارز را تقویت می‌کند. اما تاثیرات فراتر از این است. سیاست‌های هاوکیش معمولاً در بازار سهام واکنش منفی ایجاد می‌کنند، زیرا هزینه استقراض برای شرکت‌ها افزایش یافته و احتمال کاهش سودآوری آنها وجود دارد.

این وضعیت را می‌توان به حالتی تشبیه کرد که دی‌جی یک مهمانی ناگهان از موسیقی پرانرژی به آهنگ آرامی سوییچ می‌کند و میزبان نیز همزمان نوشیدنی مهمانان را جمع می‌کند. واکنش مهمانان، همان واکنش بازارهای مالی به سیاست‌های هاوکیش است. سرمایه‌گذاران که تا پیش از آن در حالت «ریسک‌پذیری» بودند، به سرعت به حالت «اجتناب از ریسک» تغییر موضع می‌دهند. آنها پوزیشن‌های سهامی خود را کاهش داده و به سمت اوراق قرضه و سایر دارایی‌های با درآمد ثابت حرکت می‌کنند که اکنون به دلیل نرخ بهره بالاتر جذاب‌تر شده‌اند.

در مقابل، سیاست‌های داویش تاثیری کاملاً متفاوت دارند. کاهش نرخ بهره مانند آن است که دی‌جی ناگهان صدای موسیقی را زیاد کند، یک آهنگ پرانرژی می‌گذارد و میزبان نوشیدنی‌های تازه‌ای سرو کند. این محیط، بازارها را سرزنده می‌کند. ارزش ارز ممکن است کاهش یابد، اما این تضعیف برای اقتصاد داخلی لزوماً بد نیست. صادرکنندگان از ارز ضعیف‌تر سود می‌برند، زیرا کالاهای آنها برای خریداران خارجی ارزان‌تر می‌شود.

تاثیر این سیاست‌ها بر بازار اوراق قرضه نیز قابل توجه است. در محیط هاوکیش، قیمت اوراق قرضه موجود کاهش می‌یابد چرا که نرخ بهره جدید بالاتر است و اوراق جدید جذاب‌تر به نظر می‌رسند. اما در محیط داویش، قیمت اوراق قرضه افزایش می‌یابد زیرا بازدهی آنها نسبت به اوراق جدید با نرخ پایین‌تر، مطلوب‌تر است. این حرکات در بازار اوراق قرضه می‌تواند بر جریان سرمایه بین‌المللی و در نتیجه بر نرخ ارز تاثیر بگذارد.

این نکته حیاتی را به خاطر بسپارید که واکنش بازار به سیاست‌های پولی همیشه خطی و قابل پیش‌بینی نیست. عوامل متعددی می‌توانند بر شدت و جهت این واکنش‌ها تاثیر بگذارند:

• انتظارات قبلی بازار: اگر تغییر سیاست از قبل پیش‌بینی شده باشد، واکنش ملایم‌تر خواهد بود
• شرایط اقتصاد جهانی: بحران‌ها یا رویدادهای ژئوپلیتیک می‌توانند واکنش‌ها را تشدید کنند
• همزمانی سیاست‌ها: اگر چندین بانک مرکزی به طور همزمان سیاست‌های مشابه اتخاذ کنند، تاثیر رویکردها تقویت می‌شود

ثبات قیمت‌ها و کنترل تورم، هدف اصلی سیاست‌های هاوکیش است. وقتی تورم تحت کنترل درآید، قدرت خرید ارز حفظ می‌شود و اعتماد به اقتصاد افزایش می‌یابد. این اعتماد می‌تواند در بلندمدت به تقویت پایدار ارز کمک کند. اما اگر سیاست‌های هاوکیش بیش از حد تهاجمی باشند، ممکن است اقتصاد را به رکود بکشانند که در این صورت ارز تضعیف خواهد شد.

جمع‌بندی

درک مفاهیم هاوکیش و داویش برای هر تریدری در بازار فارکس ضروری است. سیاست‌های هاوکیش با تمرکز بر کنترل تورم از طریق افزایش نرخ بهره، ارزش ارز را تقویت می‌کنند اما ممکن است رشد اقتصادی را کند کنند، در حالی که سیاست‌های داویش با کاهش نرخ بهره به دنبال تحریک رشد و اشتغال هستند ولی ارز را تضعیف می‌کنند. بانک‌های مرکزی بسته به شرایط اقتصادی بین این دو رویکرد حرکت می‌کنند و تریدرهای موفق با رصد دقیق داده‌های اقتصادی، بیانیه‌های بانک‌های مرکزی و انتظارات نرخ بهره، این تغییرات را پیش‌بینی کرده و استراتژی‌های معاملاتی خود را بر اساس تفاوت‌های سیاست پولی بین کشورها تنظیم کنند.