اسپرد چیست؟ مفهوم Spread در فارکس به زبان ساده
بازار فارکس
زمانی که قدم در راه باز کردن حساب معاملاتی و شارژ آن می‌گذارید، اولین پرسشی که برای‌تان پیش می‌آید این است که اسپرد چیست؟ آشنایی با اسپرد در واقع اولین مسئله محاسباتی شماست که به کمک آن می‌توانید میزان سود و زیان نهایی خود را برآورد کرده و ریسک‌های هر معامله را بررسی کنید. در این مقاله قصد داریم به بررسی مفهوم اسپرد و انواع آن بپردازیم تا از حالات مختلف اسپرد آگاه شده و وضعیت معاملات و استراتژی خود را نسبت به آن بررسی کنید.
اسپرد چیست؟
به اختلاف قیمت خرید و قیمت فروش در یک دارایی اسپرد (Spread) می‌گویند. برای مثال، اگر در یک صرافی دلار را ۱۱۱،۰۰۰ تومان بفروشند و ۱۱۰،۰۰۰ تومان بخرند، این ۱۰۰۰ تومان اختلاف در قیمت خرید و فروش، اسپرد این معامله است و اگر در همین لحظه یک دلار بخرید و فورا بفروشید، ۱۰۰۰ تومان ضرر می‌کنید.
اسپرد در فارکس و دیگر بازارهای مالی نیز به‌همین شکل وجود دارد. در هر معامله، Bid قیمتی است که بازار حاضر است از شما دارایی‌تان را بخرد و Ask قیمتی است که آن را به شما می‌فروشد. فرض کنید در جفت‌ارز EUR/USD قیمت‌ها به شکل 1.1050 (Bid) و 1.1053 (Ask) نمایش داده شود. این ۳ پیپ اختلاف همان اسپرد است؛ بنابراین اگر پوزیشن خرید باز کنید، معامله ۳ پیپ بالاتر از قیمت مدنظر شما باز می‌شود و به نوعی شما بازی را با ۳ پیپ زیان اولیه آغاز می‌کنید، زیرا بازار حاضر است آن را فقط با قیمت پایین‌تر (Bid) از شما پس بگیرد.
| دارایی مورد نظر | قیمت خرید (Ask) | قیمت فروش (Bid) | مقدار اسپرد |
| دلار | ۱۱۰،۰۰۰ | ۱۱۱،۰۰۰ | ۱۰۰۰ تومان |
| EUR/USD | ۱.۱۰۵۳ | ۱.۱۰۵۰ | ۰.۰۰۰۳ = ۳ پیپ |
اسپرد درآمد اصلی بروکرها و صرافی‌ها در ازای فراهم‌کردن نقدینگی و اجرای سفارشات به‌شمار می‌رود. اگرچه این هزینه در ظاهر کوچک است، اما روی نقاط ورود و خروج و مقدار سود یا زیان اثر می‌گذارد؛ بنابراین آشنایی با اسپرد و انواع آن یکی از مهم‌ترین معیارهای انتخاب زمان معامله و بروکر مناسب محسوب می‌شود.
معرفی انواع اسپرد
اکنون که متوجه شدیم اسپرد چیست، لازم است انواع آن را نیز بشناسیم. اسپرد در فارکس و ارزهای دیجیتال و نحوه ارائه آن‌ها توسط بروکرهای فارکس و صرافی‌ها می‌تواند متفاوت باشد. به‌طور کلی، انواع اسپرد از نظر ثابت یا شناور بودن و مقدار آن به نوع بازار و انواع حساب‌های فارکس ارائه شده بستگی دارد. آشنایی با انواع اسپرد از ملزومات اولیه برای معامله‌گران است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
اسپرد ثابت (Fixed Spread)
در اسپرد ثابت همان‌طور که از نامش پیداست، اختلاف قیمت خرید و فروش مقدار مشخصی دارد و بدون تغییر است. در این حالت معامله‌گران می‌توانند هزینه‌ها را در اکثر مواقع به‌درستی محاسبه کنند. اما چرا در اکثر مواقع؟ زیرا اسپرد ثابت ممکن است در زمان انتشار اخبار اقتصادی یا رویدادهای مهم بازار، کمی افزایش پیدا کند؛ نوسانی که اکثرا کوتاه‌مدت بوده و در بروکرهای مختلف متفاوت است. این اطمینان از ثابت بودن اسپرد (Spread)، معمولا برای مبتدیان یا کسانی که معاملات کوتاه‌مدت (مانند اسکپلینگ) انجام می‌دهند بهتر است.
اسپرد متغیر (Variable Spread)
آشنایی با اسپرد متغیر اهمیت زیادی دارد چرا که اسپرد در این حالت کاملا به شرایط بازار و نقدینگی موجود وابسته است و می‌تواند در طول روز تغییر کند. یعنی به طور معمول در ساعات حساس بازار مانند باز شدن سشن لندن یا نیویورک و هنگام انتشار اخبار اقتصادی، افزایش پیدا می‌کند اما در ساعاتی که اثری از این اتفاقات نیست، تغییرات محدو‌د‌تری دارد.
اما مزیت این نوع اسپرد چیست؟ اسپرد متغیر معمولا کمتر از اسپرد ثابت است و برای کسانی که از حساب‌های ECN یا Raw Spread استفاده می‌کنند، مناسب است. این مدل فرصت‌های بهتری برای کاهش اسپرد و بهینه‌کردن نقاط ورود و خروج فراهم می‌کند، اما معامله‌گران باید همیشه مراقب نوسانات آن در شرایط حساس باشند تا زیان ناخواسته ایجاد نشود.
اسپرد بین صرافی (Inter-exchange Spread)
اسپرد بین صرافی به اختلاف قیمت یک دارایی در بین صرافی‌های مختلف گفته می‌شود که نشان می‌دهد یک ارز دیجیتال یا جفت‌ارز می‌تواند در صرافی‌های ارز دیجیتال مختلف، قیمت متفاوتی داشته باشد. از این نوع اسپرد (Spread) اغلب برای فرصت‌های آربیتراژ گیری استفاده می‌شود؛ یعنی معامله گر می‌تواند دارایی مورد نظر را از صرافی‌ای که قیمت پایین‌تر دارد بخرد و در صرافی با قیمت بالاتر بفروشد. البته این کار به حجم نقدینگی قابل قبول و سرعت عمل بالا نیاز دارد.
جالب است بدانیم که توجه به این شکاف‌های قیمتی، ناخودآگاه ما را به این موضوع هدایت می‌کند که چگونه اسپرد را کم کنیم؛ زیرا شناخت صرافی‌هایی با نقدینگی بالا، اولین قدم برای کاهش اسپرد است و مستقیم بر سود و زیان نهایی تاثیر می‌گذارد.
اسپرد درون صرافی (Intra-exchange Spread)
قبل‌تر متوجه شدیم اسپرد چیست و چه تاثیری روی هزینه معاملات دارد. حالا اسپرد درون صرافی بیانگر همان مفهوم است اما با تمرکز روی یک صرافی مشخص. لازم است بدانیم اندازه اسپرد درون صرافی‌ها بسته به حجم سفارش‌های موجود در Order Book، تعداد معامله‌گران فعال، میزان سفارش‌های بزرگ توسط نهنگ‌ها و همچنین سطح نقدینگی صرافی در ساعات مختلف تغییر می‌کند. برای شما به‌عنوان معامله گر، دانستن اسپرد درون صرافی اهمیت زیادی دارد زیرا در موارد زیر اثر می‌گذارد:
- کاهش هزینه معامله: هرچه اسپرد کمتر باشد، ورود و خروج از معامله کم‌هزینه‌تر است و سود شما افزایش می‌یابد.
- انتخاب بهتر نقاط ورود و خروج: با بررسی اسپرد درون صرافی می‌توان معاملات را در زمان‌هایی با نقدینگی بالا و اسپرد پایین‌تر انجام داد.
- مدیریت سود و زیان: اسپرد بزرگ می‌تواند باعث زیان شود و بررسی اسپرد درون صرافی کمک می‌کند در برآورد واقعی هزینه‌ها بهتر عمل کنید.
- انتخاب صرافی مناسب: صرافی‌هایی با نقدینگی بالا معمولاً اسپرد کمتری ارائه می‌کنند و آگاهی از این موضوع اطمینان خاطر از میزان ریسک‌ها و هزینه‌ها برای شما فراهم می‌کند.
اسپرد تاریخی (Calendar Spread)
اسپرد تاریخی به اختلاف قیمت یک دارایی در دو قرارداد فیوچرز با تاریخ تحویل متفاوت گفته می‌شود. تصور کنید برای یک دارایی مثل بیت‌کوین چند قرارداد فیوچرز وجود دارد؛ یکی برای ماه آینده و دیگری برای سه‌ماه بعد، این قراردادها معمولا قیمت یکسانی ندارند و همین تفاوت، اسپرد تاریخی نام دارد.
برای مثال اگر قیمت قرارداد یک‌ماهه بیت‌کوین ۹۵٬۰۰۰ دلار باشد و قیمت قرارداد سه‌ماهه ۹۷٬۰۰۰ دلار، این اختلاف ۲٬۰۰۰ دلاری همان اسپرد تاریخی است. آشنایی با اسپرد تاریخی برای معامله‌گران بازارهای آتی (فیوچرز) کاربرد دارد و در شناسایی فرصت‌هایی مانند مدیریت بهتر هزینه یا حتی آربیتراژ گیری به آن‌ها کمک می‌کند.
عوامل موثر بر اندازه اسپرد
پس از آن‌که با اسپرد و انواع آن آشنا شدیم، اکنون وقت آن رسیده که بدانیم عوامل تاثیر گذار بر اسپرد چیست و چگونه باید در شرایط مختلف، معاملات خود را مدیریت کنیم. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.
نوسانات بازار
نوسانات بازار یکی از قوی‌ترین عوامل تعیین‌کننده اندازه اسپرد (Spread) است. هرچقدر قیمت یک جفت‌ارز یا کوین شدیدتر تغییر کند، ریسک بازارسازان (مارکت میکر‌ها) و بروکرها بیشتر می‌شود؛ در نتیجه آن‌ها برای جبران این ریسک، اختلاف قیمت خرید و فروش را به‌سرعت افزایش می‌دهند. به همین دلیل معامله‌گران حرفه‌ای در زمان‌هایی که انتظار نوسانات بالا دارند مانند باز شدن سشن‌های مختلف یا زمانی که شدت رویدادهای ژئوپلیتیک مانند شروع جنگ روسیه و اوکراین زیاد است، معامله نمی‌کنند یا در مدیریت حجم و اندازه حد ضرر خود تجدید نظر می‌کنند.
نقدینگی
هرچه میزان نقدینگی در بازار بالاتر باشد، اختلاف قیمت خرید و فروش کمتر می‌شود. به‌طور کلی، بررسی سطح نقدینگی در مقیاس بزرگ‌تر مانند مقایسه بین بازارها یا مقاطع زمانی مختلف در یک سال، تفاوت‌هایی را در نحوه محاسبه اسپرد ایجاد می‌کند. برای مثال، بازار فارکس حجم نقدینگی بالاتری نسبت به بورس نیویورک دارد؛ از طرفی، بورس نیویورک نیز نقدینگی بیشتری نسبت به بازار ارزهای دیجیتال دارد. بنابراین طبیعی است که هرچه نقدینگی یک بازار بیشتر باشد، اسپرد پایین‌تر و پایدارتر باشد.
با این حال، حتی در یک بازار مشخص هم نقدینگی همیشه یکسان نیست. در برخی دوره‌های سال، حجم معاملات کاهش پیدا می‌کند و اسپرد تقریباً در همه نمادها بالاتر می‌رود. مهم‌ترین این دوره‌ها شامل موارد زیر است:
- تعطیلات بانکی جهانی مانند کریسمس، سال نو میلادی و عید پاک
- آخرین هفته دسامبر و اولین هفته ژانویه
- تعطیلات تابستانی اروپا و آمریکا (اواسط جولای تا اواسط آگوست)
به همین دلیل بسیاری از معامله‌گران ترجیح می‌دهند در این مقاطع معامله نکنند تا نقدینگی به حالت عادی برگردد و خطر اسپرد‌های غیرعادی کمتر شود.
حجم معاملات
حجم معاملات همان عاملی است که مستقیما اندازه اسپرد را در یک نماد خاص (مثلا یورو دلار) تعیین می‌کند. هرچه حجم بالاتر باشد، عرضه و تقاضا متعادل‌تر است و اختلاف قیمت خرید و فروش به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد. نمادهایی که حجم روزانه معاملات آن‌ها میلیاردها دلار است (مثل EUR/USD ،GBP/USD یا BTC/USDT) همیشه کمترین اسپرد را دارند.
زمان روز
توجه به زمان معامله، یکی از ساده‌ترین راه‌های کاهش اسپرد است. اسپرد در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز ثابت نمی‌ماند و کاملا با چرخه نقدینگی و حجم معاملات جهانی تغییر می‌کند. برای درک بهتر، به بررسی وضعیت اسپرد در فارکس بر اساس بازه‌های زمانی مختلف می‌پردازیم:
- بالاترین نقدینگی (کمترین اسپرد): دو ساعت اول سشن لندن (ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۳:۳۰ به وقت تهران) و دو ساعت اول سشن نیویورک (۱۶:۳۰ تا ۱۸:۳۰).
- پایین‌ترین نقدینگی (بیشترین اسپرد): نیمه‌شب تا صبح (حدود ۰۰:۰۰ تا ۰۵:۰۰) که سشن آسیا تازه آغاز شده و بازار نیویورک غیر‌فعال است. در این ساعات حتی اسپرد جفت‌های اصلی بالا می‌رود.
- لحظه خاص رول‌اور (۰۰:۰۰ سرور بروکر): بسیاری از بروکرها در این لحظه اسپرد را برای چند ثانیه تا چند دقیقه به‌شدت باز می‌کنند تا سواپ را محاسبه کنند و ریسک خود را پوشش دهند.
به همین دلیل معامله‌گران حرفه‌ای، اکثر معاملات خود را در ساعات پر‌نقدینگی انجام می‌دهند و در ساعات کم‌نقدینگی، پوزیشن جدید باز نمی‌کنند یا حجم خود را پایین می‌آورند.
اخبار و رویدادها
اخبار و رویدادهای اقتصادی مهم‌ترین دلیل واید شدن ناگهانی اسپرد هستند. در لحظات انتشار داده‌هایی با درجه اهمیت بالا (اخبار قرمز و نارنجی در تقویم فارکس فکتوری) حجم سفارشات به‌طور انفجاری بالا می‌رود، نقدینگی لحظه‌ای ناپدید می‌شود و بروکرها برای محافظت از خود اختلاف قیمت خرید و فروش را گاهی ۱۰ تا ۵۰ برابر بیشتر می‌کنند.
نحوه محاسبه اسپرد
در نحوه محاسبه اسپرد لازم است به فرمول زیر که در ابتدا به آن اشاره کردیم دقت کنید:
اسپرد = قیمت Ask − قیمت Bid
- Bid: قیمتی که بازار حاضر است دارایی را از شما بخرد.
- Ask: قیمتی که بازار دارایی را به شما می‌فروشد.
این عدد معمولا در اندیکاتور‌های محاسبه حجم معاملات نیز نمایش داده می‌شود و ساده‌ترین نحوه محاسبه اسپرد در فارکس و مشاهده آن در نرم‌افزار‌های متاتریدر (هر دو ورژن 4 و 5) بر روی چارت به شکل است:
- روی نمودار قیمت در نماد معاملاتی مورد نظر کلیک راست کنید.
- گزینه Properties را انتخاب کرده و در پنجره باز شده به قسمت Common بروید.
- گزینه Show Ask Line را فعال کنید.
اکنون دو خط قرمز (Ask) و آبی (Bid) روی نمودار قیمت مشاهده می‌کنید. فاصله عمودی بین این دو خط دقیقا مقدار اسپرد فعلی است.
Spread چه تاثیری بر هزینه‌های معامله دارد؟
اسپرد واقعی‌ترین و مستقیم‌ترین هزینه‌ای است که هر معامله گر در یک معامله می‌پردازد. حتی اگر بروکر کمیسیون معاملات خود را صفر اعلام کند، این هزینه همچنان از جیب شما کم می‌شود. همچنین اگر حساب شما مانند حساب‌های Raw ،Zero یا ECN، اسپرد بسیار پایین یا نزدیک به صفر داشته باشد، بروکر معمولا به جای اسپرد بالا، کمیسیون ثابت به ازای هر لات دریافت می‌کند. این کمیسیون (مثلا ۵ تا ۸ دلار برای هر لات استاندارد) تعیین شده و همواره ثابت است. به همین دلیل، حساب‌های کمیسیون‌دار تقریبا همیشه اسپرد پایین و پایدار دارند، در حالی که حساب‌های استاندارد و بدون کمیسیون اسپرد بالاتر و اغلب شناور ارائه می‌دهند.
سوالات متداول