راهنمای جامع واحدهای اندازه‌گیری طلا، معرفی کامل واحدهای طلا در ایران و دنیا

در طول تاریخ، طلا به‌عنوان نماد ارزش، قدرت و ثروت جایگاه ویژه‌ای میان انسان‌ها داشته است. به‌همین دلیل باعث شده تا در دوره‌های مختلف از آن برای تبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری و هم برای ساخت زیورآلات و جواهرات استفاده شود. از آن‌جا که در هر نقطه از جهان طلا را در اشکال و وزن‌های مختلف به‌کار می‌بردند، به‌مرور زمان انواع واحد اندازه گیری طلا شکل گرفته‌اند؛ از سوت که اکنون در سکه‌های پارسیان دیده می‌شود تا اونس جهانی طلا که مبنای قیمت‌گذاری بین‌المللی است. اگر می‌خواهید بدانید انواع واحد اندازه گیری طلا چیست و هر‌کدام در چه شرایطی به‌کار می‌روند، همراه ما باشید تا آن‌ها را دقیق‌تر بشناسیم و با یکدیگر مقایسه کنیم.

گرم (gram)

گرم که با نماد g یا gr نیز شناخته می‌شود، یکی پراستفاده‌ترین واحد‌های وزنی اندازه گیری طلا در بازار طلا ایران است. تقریبا تمام طلافروشی‌ها، سایت‌های خبری و بازارهای معاملاتی، قیمت طلا را بر اساس قیمت هر گرم اعلام می‌کنند. همچنین زمانی که وزن یک قطعه طلا ثبت می‌شود، معمولا عدد نهایی با واحد گرم نوشته می‌شود.

یک گرم برابر با ۱۰۰۰ میلی‌گرم است و از آن‌جا که  واحدهای دیگری مثل سوت، قیراط، مثقال، توله طلا و اونس نیز به عنوان واحد اندازه گیری طلا به‌کار می‌روند، گرم حکم مرجع محاسباتی دارد؛ یعنی هنگام معرفی واحد‌های مختلف و مقایسه‌ی آن‌ها، وزن همگی نسبت به گرم سنجیده می‌شوند.

سوت (sut)

سوت کوچک‌ترین واحد اندازه گیری طلا در ایران است و در واقع معادل همان میلی‌گرم محسوب می‌شود؛ پس به بیان ساده، هر گرم طلا برابر با ۱۰۰۰ سوت است. این واحد در بسیاری از کشورها کاربرد ندارد ولی در بازار طلا و جواهرات ایران نقش مهمی در محاسبه‌ی دقیق وزن ایفا می‌کند.

اما چگونه سوت را از روی ترازوی طلافروشی‌ها بخوانیم؟

نکته‌ای که بسیاری از خریداران از آن غافل می‌مانند، تفاوت میان نوشتار وزن با خواندن وزن است که به شکل زیر دیده می‌شود:

• در فاکتور فروش: وزن طلا فقط تا دو رقم بعد از ممیز ثبت می‌شود؛ مثلا 2.74 گرم.
• هنگام بیان شفاهی: وزن طلا با سه رقم بعد از ممیز خوانده شده و یک صفر به انتهای عدد اضافه می‌شود؛ مثلا 2.74 را دو گرم و هفتصد و چهل سوت می‌خوانند.

به همین دلیل، هنگام بررسی باید دقت کنید که وزن شفاهی همیشه دقیق‌تر بیان می‌شود و اگر این تفاوت را اشتباه بخوانید، ممکن است تصور نادرستی از مقدار طلا پیدا کنید که منجر به اختلاف قیمت می‌گردد.

قیراط (Carat)

قیراط شناخته‌شده‌ترین واحد وزنی در اندازه گیری سنگ‌های قیمتی است که با نماد ct یا kt نمایش داده می‌شود. این واحد برخلاف گرم و مثقال که اغلب برای طلا به کار می‌روند، مخصوص وزن‌ کردن جواهراتی مانند الماس، یاقوت، زمرد و سایر سنگ‌های ارزشمند است. هر ۱ قیراط معادل ۲۰۰ سوت یا ۰.۲ گرم است و از آنجا که حتی کوچک‌ترین تکه‌های سنگ‌های قیمتی ارزش بالایی دارند، استفاده از واحدهای بزرگ‌تر مانند گرم برای بیان وزن آن‌ها مناسب نیست.

اما دلیل استفاده از قیراط در مقابل سوت چیست؟

به دلیل ارزش بالای سنگ‌ها، طلافروشان برای خواندن وزن آن‌ها از سوت استفاده نمی‌کنند چرا که سوت بسیار کوچک بوده و خواندن آن در معاملات دشوار است؛ بنابراین قیراط مقیاسی رایج و قابل‌فهم‌تر در بازار جهانی جواهرات به‌شمار می‌رود. برای مثال سنگی با وزن 400 سوت برابر با 2 قیراط و سنگی با وزن 650 سوت برابر 6.5 قیراط است.

جدول تبدیل قیراط به واحدهای وزنی اندازه گیری طلا

مثقال (Mithqal)

در این بخش از آشنایی با واحد اندازه گیری طلا به مثقال می‌رسیم. نامی که احتمالا بیش از دیگر واحدها به گوشتان خورده است چرا که در اندازه‌گیری زعفران و ادویه‌ها نیز کاربرد دارد. مثقال یکی از واحدهای وزنی اندازه گیری طلا است که در کشورهای اسلامی و عربی استفاده می‌‌شود و هر مثقال معادل ۴.۶۰۸ گرم طلای 17 عیار (خلوص ۷۰۵) است. 

در کشور ما، اصطلاح مثقال نسبت به دیگر واحدهای اندازه گیری طلا مانند اونس یا گرم بیشتر استفاده می‌شود  و از آنجایی که در گذشته برای اندازه گیری وزن طلا از نخود و لپه استفاده می‌کردند، یک مثقال حدودا برابر با ۲۴ نخود بوده است. مثقال انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• مثقال شرعی برابر با ۳.۴۵۶ گرم (18 نخود)
• مثقال صیرفی برابر با ۴.۶۰۸ گرم (24 نخود)
• مثقال معمولی برابر با ۴.۶۸۷۵ گرم

در اکثر معاملات عمده طلا مخصوصا بین بنکداران و طلافروشان، معمولا از مثقال صیرفی برای تعیین وزن طلا استفاده می‌شود. در بازار نیز گاهی به جای مثقال طلا از عبارت مظنه طلا استفاده می‌کنند که تقریبا معادل یکدیگر هستند.

محاسبه قیمت یک مثقال طلا و نسبت آن با طلای 18 عیار

نکته بسیار مهم در معاملات طلا این است که اغلب قیمت‌ها بر اساس مثقال طلای ۱۷ عیار اعلام می‌شوند، در حالی که اکثر مصنوعات و طلای رایج در بازار ایران ۱۸ عیار هستند. به همین دلیل در این قسمت به دانستن نحوه تبدیل وزن یک مثقال به گرم و محاسبه قیمت آن می‌پردازیم:

یک مثقال طلا برابر با 4.608 گرم طلای 17 عیار است. برای تبدیل به طلای 18 عیار، باید این مقدار را در عدد 705 ضرب کرده و حاصل را بر 750 تقسیم کنیم. عدد به دست آمده 4.332 است که وزن یک مثقال در طلای 18 عیار خواهد بود. اکنون می‌توانیم برای محاسبه قیمت یک مثقال طلا از روی هر گرم، قیمت یک گرم طلای 18 عیار را در 4.332 ضرب کنیم.

جدول تبدیل مثقال به دیگر واحدهای وزنی اندازه گیری طلا

اونس (Ounce)

قطعا تاکنون تیتر‌هایی مانند «قیمت اونس جهانی طلا افزایش یافت» را دیده‌اید و برایتان سوال شده است که اونس طلا چیست و چه تفاوتی با دیگر واحد‌های اندازه گیری طلا دارد؟ زمانی که صحبت از اونس طلا می‌کنیم، منظور ما اونس تروا یا تروی (Troy) است که وزنی معادل ۳۱.۱۰۳۴ گرم طلا با خلوص ۹۹.۹ درصد یا ۲۴ عیار دارد. این اونس، استاندارد جهانی معاملات طلا و سایر فلزات گرانبهاست و هنگامی که قیمت طلای جهانی اعلام می‌شود، بر اساس این واحد است.

انواع دیگری از انس نیز وجود دارند که در تاریخچه تجارت فلزات کاربرد داشته‌ و اغلب با توافق خریدار و فروشنده از آن‌ها استفاده می‌شود که عبارتند از:

• اونس ماریا ترزا: معادل ۲۸.۰۶۶۸ گرم
• اونس اسپانیایی: معادل ۲۸.۷۵ گرم
• اونس متریک چینی: معادل ۵۰ گرم
• اونس متریک هلندی: معادل ۱۰۰ گرم

از آن جا که تاکنون به اهمیت طلای 18 عیار در محاسبات مختلف پی‌بردیم، در این قسمت از آشنایی با واحد اندازه گیری طلا می‌خواهیم ببینیم هر اونس معادل چند گرم طلای 18 عیار است؟

می‌دانیم هر اونس طلا معادل ۳۱.۱۰۳۵ گرم طلای 24 عیار (خلوص 99.99 درصد) است. همچنین می‌دانیم که هر گرم طلای ۱۸ عیار از 75 درصد طلای خالص و ۲۵ درصد فلزات دیگر تشکیل شده است. در نتیجه برای این تبدیل، 31.1035 را در 0.75 ضرب می‌کنیم که عدد 23.3276 به‌دست می‌آید. پس به بیان ساده، هر اونس طلا معادل تقریبا 23.33 گرم طلای 18 عیار است. برای تبدیل اونس به انواع واحد اندازه گیری طلا که تاکنون به آن‌ها پرداختیم، به جدول زیر توجه کنید:

جدول تبدیل اونس به دیگر واحدهای وزنی اندازه گیری طلا

توله طلا چیست؟

توله یکی از قدیمی‌‎‌ترین واحد‌های اندازه گیری طلاست که ریشه آن به سیستم وزنی هند و آسیای جنوبی برمی‌گردد. این واحد هنوز هم در کشورهایی مانند ایران، هند، پاکستان و امارات کاربرد دارد و بیشتر در معاملات شمش‌های کوچک و سرمایه‌گذاری‌های خرد دیده می‌شود. هر توله طلا به‌طور استاندارد ۱۱.۶۶۴ گرم وزن دارد؛ عددی که در محاسبات رسمی بین‌المللی نیز استفاده می‌شود. البته در بازار سنتی ایران گاهی برای ساده‌سازی محاسبات، وزن توله را ۱۰ گرم یا در برخی مناطق ۱۱.۷ گرم در نظر می‌گیرند. به‌‎دلیل این تفاوت‌های جزئی، لازم است هنگام وزن دقیق را از فروشنده بپرسید.

در بازار وقتی از «شمش ۱۰ توله‌ای» صحبت می‌شود، منظور شمشی با وزن استاندارد ۱۱۶.۶۴۰ گرم است. این شمش‌‌ها اندازه‌‌ای کوچک‌‌تر از شمش‌های یک‌کیلویی دارند و به همین دلیل برای سرمایه‌گذاری‌های متوسط گزینه محبوب‌تری‌اند.

اما عیار توله طلا چقدر است؟

بیشتر توله‌ها به‌صورت ۲۴ عیار تولید می‌شوند. این خلوص بالا باعث می‌شود توله در معاملات و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت محبوب باشد. با این حال، توله‌هایی با عیار ۱۸ یا ۷۵۰ نیز در بازار دیده می‌شود که برای افرادی مناسب است که بودجه کمتر داشته یا قصد دارند طلا را هدیه بدهند.

چرا هر ایرانی باید با واحدهای اندازه گیری طلا آشنا باشد؟

آشنایی با واحد‌های اندازه‌گیری طلا به شما کمک می‌کند تا ارزش واقعی طلا را بهتر درک کنید و تصمیم‌های دقیق‌تری برای خرید، فروش یا سرمایه‌گذاری بگیرید. همچنین امروزه با توجه به افزایش نوسانات قیمت طلا به‌دلیل شرایط اقتصادی در ایران، بسیاری از مردم به دنبال خرید و نگهداری طلا هستند تا ارزش سرمایه خود را حفظ کنند. بنابراین هنگامی که واحدهای مختلف طلا مانند گرم، مثقال، اونس و قیراط را بشناسید، می‌توانید قیمت‌ها را بهتر محاسبه کرده و از اشتباهات احتمالی در معاملات جلوگیری کنید.