برای کسانی که قصد دارند سرمایۀ خود را به شکلی غیر از ریال نگهداری کنند، راه‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود، که یکی از این راه‌ها، سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی است؛ بازارهایی مانند بورس ایران، فارکس، کریپتو یا همان ارزهای دیجیتال.
به دو مورد آخر – فارکس و ارز دیجیتال – در اصطلاح «درآمد دلاری» نیز می‌گویند. مورد اول، یا همان بورس ایران، اگرچه درآمد دلاری نیست، اما باز هم گزینه‌ی مهمی برای سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید. حال بهتر است، با این سه بازار و مفهوم سرمایه‌گذاری در آن‌ها بیشتر آشنا بشویم.
آشنایی مختصر با هر سه بازار بورس ایران، فارکس، و کریپتو
قطعا برای درک بهتر شرایط، نیاز است کمی با این سه بازار مالی آشنا باشیم. این آشنایی را با یک سوال پیش می‌بریم – چرا سه بازار بورس ایران، فارکس و ارز دیجیتال را انتخاب کرده‌ایم؟
دلیل اول این است که در کنار شهرت، این بازارها برای عموم افراد در دسترس هستند و با کمترین میزان سرمایه می‌توان در بازاری مانند بورس ایران فعالیت کرد. در حالی که در سایر بازارها مانند مسکن، این شرط مهم برقرار نیست.
علاوه بر این، ما به‌عنوان یک ایرانی نمی‌توانیم در بازارهای بورس کشورهای دیگر فعالیت کنیم و مستقیما سهام بخریم. بنابراین، بورس ایران انتخاب ما است؛ و در کنار آن دو بازار بسیار مهم تبادل ارز (فارکس) و کریپتو را آورده‌ایم.
بورس ایران – مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در بورس ایران
بورس ایران، شرایط ویژه‌ای نسبت به سایر بازارهای مالی دارد. به عبارت دیگر، بهتر است بازار بورس را مقوله‌ای جدا در نظر بگیریم. اما چرا؟ بورس ایران تابع شرایط خاصی است که در سایر بازارهای مالی مانند فارکس یا کریپتو، چنین شرایطی را نداریم.
صف خرید و فروش: در بازاری مانند فارکس، حجم معاملات و تعداد مشارکت‌کنندگان به قدری هست که هیچگاه صفی برای خرید یا فروش یک دارایی تشکیل نمی‌شود. اما در بورس ایران به دلیل نبود خریدار یا فروشنده، عموما صف و خرید و فروش داریم!
تحلیل بورس ایران: برای تحلیل بازار بورس صرفا یادگیری تحلیل تکنیکال کافی نیست، و علاوه بر آن فرد باید به تحلیل فاندامنتال، تابلوخوانی و بررسی صورت‌های مالی شرکت‌ها (سایت کدال) نیز مسلط باشد تا بتواند سهم مناسب را برای خرید / یا فروش پیدا کند.
مالکیت: در بورس ایران، شما با خرید سهام، مالک واقعی آن هستید و سود سهام به شما تعلق می‌گیرد. در حالی که در بازارهای خارجی، هیچ پولی به معنی واقعی جابه‌جا نمی‌شود و شما مالک چیزی نیستید، بلکه صرفا شما تحلیل خود را معامله می‌کنید.
زیرساخت: در بازار بورس ایران، هنوز زیرساخت‌ها برای بسیاری از موضوعات مانند معاملات فروش استقراضی (Short Sell) توسعه نیافته‌اند و ابدا نمی‌توان بورس ایران را با بسیاری از بازارهای بزرگ دنیا مقایسه کرد!
در نهایت، بهتر است بورس ایران را برای سرمایه‌گذاری میان‌مدت یا بلندمدت در نظر داشته باشیم و برای ترید – به معنی کسب سود روزانه از بازار – سراغ سایر گزینه‌ها یعنی فارکس و ارز دیجیتال برویم.
مختصری دربارۀ بازار جهانی فارکس
بازار تبادل ارزهای خارجی یا همان فارکس را می‌توان به جرات بزرگترین بازار در تمام دنیا در نظر گرفت. این بازار غیرمتمرکز است و هیچ کشوری صاحب آن نیست. گردش مالی در این بازار روزانه ۶.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ دلار (۶ تریلیون $) است!
هر کس در هر جای دنیا تبدیل ارز انجام دهد، و برای مثال دلار آمریکا را پوند انگلیس تبدیل کند، ناخواسته در فارکس مشارکت داشته است. تمام بانک‌های بزرگ، موسسات مالی، شرکت‌های معتبر و … در این بازار نقش دارند. به همین دلیل، اتفاقات سیاسی و اقتصادی، تاثیر خاص خود را در فارکس دارند.
معامله‌گرها معمولا از تقویم‌های اقتصادی و تحلیل اخبار یا همان تحلیل فاندامنتال استفاده می‌کنند تا دید بهتری نسبت به آینده‌ی یک ارز کسب کنند. قدمت این بازار به سال ۱۸۸۰ میلادی برمی‌گردد!
مزایا و معایب معامله کردن در فارکس
برای بازار فارکس، ۳ ویژگی مثبت و ۳ ویژگی منفی ذکر می‌کنیم. قطعا فارکس با همۀ سابقه‌ای که دارد، خالی از نقطه ضعف هم نیست! در ادامه مقایسه فارکس با ارز دیجیتال را نیز خواهیم داشت. و اما ویژگی‌های مثبت بازار فارکس:
- دسترسی از سراسر دنیا
تفاوتی ندارد در کجای دنیا هستید. با یک ارتباط اینترنتی می‌توانید به بازار جهانی فارکس متصل شوید.
- نداشتن محدودیت معاملاتی
فارکس، برخلاف بورس ایران، صف خرید و فروش ندارد و با هر میزان سرمایه می‌توانید در این بازار ترید کنید (حتی ۱۰ دلار!)
- تنوع در دارایی‌های قابل معامله
ده‌ها جفت‌ارز، همراه با صدها سهم (به‌صورت CFD) در اختیار شما هستند تا از میان آن‌ها انتخاب کنید و معاملات خود را انجام دهید.
و اما فارکس چه نقطه ضعف‌هایی میتواند داشته باشد؟
- انتخاب کارگزاری (بروکر)
- استفاده از اهرم (لوریج)
- پیگیری و رصد بازار
انتخاب بروکر مناسب، به‌ویژه برای تریدرهای ایرانی به سبب تحریم‌ها، همیشه یک چالش بوده و خواهد بود. در طرف دوم، بروکرها اهرم‌های معاملاتی (اعتبار) بالا ارائه می‌دهند که وسوسه‌کننده است! و مورد سوم اینکه بازار فارکس به اخبار و اتفاقات سیاسی – اقتصادی وابسته است و یک تریدر موفق باید همواره رویدادها را پیگیری کند.
در نهایت، اشتباه در هر یک از این ۳ مورد میتواند به از دست رفتن جزء یا کل سرمایه منجر شود!
ارزهای دیجیتال – تحول پول در تمام دنیا
ارزهای دیجیتال یا کریپتوکارنسی‌ها تقریبا از سال ۲۰۰۹ با معرفی بیتکوین (Bitcoin) به‌عنوان اولین رمزارز، پا به دنیای ما گذاشتند و تا امروز، در مدت زمان بسیار کوتاه، توانسته‌اند جایگاه خود را به‌عنوان یک واحد پولی تثبیت کنند.
مهمترین کاربرد [و شاید دلیل محبوبیت] کریپتو این است که ارزهای دیجیتال با شعار شفافیت و غیرمتمرکز بودن (DeFi) به میدان آمدند. در تولید و تراکنش‌های کریپتو امکان تقلب وجود ندارد، همه‌چیز ثبت می‌شود و هیچ کشور یا سازمانی اختیار و توانایی دست بردن در بازار را ندارد.
ارزهای دیجیتال ۷ روز هفته و ۲۴ ساعته در دسترس هستند. برای همین، پروژه‌های زیادی تا امروز بر این اساس توسعه یافته‌اند که خریدهای روزمره با استفاده از ارزهای دیجیتال انجام شوند و پول کاغذی و تورم کنار برود؛ چراکه کریپتو ضد تورم است؛ به این معنی که، برای مثال بیتکوین، فقط به تعداد ۲۱ میلیون عرضه می‌شود و نمی‌توان آن را نامحدود چاپ کرد! بنابراین، تورم در بیتکوین معنی ندارد.
در کنار کاربردهای فراوان، می‌توان به بحث معامله‌گری ارزهای دیجیتال نیز فکر کرد. صرافی‌ها، ارائه‌دهندۀ اصلی بستر معاملات رمزارزها هستند.
به نظر شما آیا روزی ارزهای دیجیتال جای پول را خواهند گرفت؟
مزایا و معایب رمزارزها
درست همانند بخش فارکس، ارزهای دیجیتال نیز مزایا و معایب خاص خود را در ترید دارند. به‌طور کلی، ارزهای دیجیتال:
- امنیت بالایی دارند و امکان جعل بسیار پایین است.
- مقیاس‌پذیر هستند و پروژه‌های زیادی را می‌توان بر اساس آن‌ها توسعه داد.
- تولید آن‌ها محدود است و تورم ندارند و به مرور بر ارزش آن‌ها افزوده می‌شود.
- گاهی نوسانات شدید و بسیار زیادی دارند (حتی بیتکوین)!
- در بحث پذیرش و قوانین کریپتو اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد.
- این بازار هنوز به ثبات نرسیده است و امکان دارد در یک لحظه همه‌چیز صفر شود!
مقایسه فارکس و ارز دیجیتال – کدام بازار بهتر است؟
برای این سوال اگر دنبال جواب باشیم، باید بگوییم فارکس. اما آیا این جواب با آنچه مد نظر است، مطابقت دارد؟ اگر بخواهیم این دو بازار را با هم مقایسه کنیم، باید معیارهایی را مانند نوسانات، نقدینگی، ریسک و …، مد نظر قرار دهیم.
فارکس، همانطور که اشاره شد، حداقل ۱۰ برابر بازار کریپتو قدمت دارد و این یک تفاوت مهم فارکس با ارز دیجیتال است. یکی دیگر از معیارهایی که در مقایسه فارکس با ارز دیجیتال نقش کلیدی دارد، این است که همۀ دولت‌ها فارکس را به‌عنوان یک بازار رسمی و مهم پذیرفته‌اند، در صورتی که کریپتو در بعضی از کشورها کاملا ممنوع است، و در بسیاری از کشورها، هنوز مورد پذیرش قرار نگرفته و قانون مشخصی در رابطه با آن وجود ندارد.
توجه داشته باشید که قصد ما تخریب بازار رمزارزها یا جانبداری از فارکسنیست، بلکه صرفا حقایق را مطرح می‌کنیم.
اما بد نیست بدانید، طی یک بررسی که توسط کارشناسان فراز صورت گرفته است، بیشتر کسانی که در بازارهای مالی، حداقل در ایران، فعال هستند، در درجۀ اول روی فارکس، و در مرحلۀ بعدی روی کریپتو تمرکز دارند.
بسیار از چالش‌ها در فارکس برطرف شده‌اند. اما نگرانی‌ها در خصوص کریپتو همچنان ادامه دارند. برای نمونه، یکی از مهمترین دغدغه‌ها این است که به دلیل ماهیت غیرمتمرکز، از ارزهای دیجیتال می‌توان برای کارهای خلاف و اهداف نادرست استفاده کرد که قابل پیگیری هم نیست!
بیشتر بخوانید:
نقشه راه: ۱۰ مرحله تا انتهای مسیر تریدر شدن و موفقیت در بازارهای مالی
در جدول زیر، فارکس و کریپتو را از جنبه‌های مختلف مقایسه کرده‌ایم. آیتم‌های این جدول را با دقت بررسی کنید.
| معیار مقایسه | FOREX | CRYPTO |
| نوسانات | پایین | شدید |
| نقدینگی | بسیار عالی | معمولی |
| میزان ریسک | پایین | بالا |
| CFD | دارد | دارد |
| استفاده از لوریج | دارد | دارد |
| متمرکز یا غیرمتمرکز | غیرمتمرکز | غیرمتمرکز |
| سابقه | بسیار زیاد | خیلی کم |
| واسطه‌ها | بروکرها | صرافی‌ها |
| محدودیت عرضه | ندارد | در بعضی رمزارزها دارد |
| قوانین و مقررات | واضح و شفاف | دارای نقص و ناکامل |
| دستکاری معاملات | بسیار کم | زیاد (نهنگ‌های بازار) |
| وابستگی | نرخ بهره و اقتصاد | عوامل زیاد مانند تصویب قوانین |
اگر بخواهیم چند کلمه‌ای هم در وصف کریپتو و تفاوت فارکس با ارز دیجیتال بگوییم، باید گفت:
- ارزهای دیجیتال مستعد رشد هستند و برای سرمایه‌گذاری بلندمدت، می‌توانند انتخاب خوبی باشند.
- به دلیل غیرمتمرکز بودن ارزهای دیجیتال، کاربران ایرانی به راحتی می‌توانند تحریم‌ها را دور بزنند، بدون آنکه هویت آن‌ها مشخص شود.
- مسیر توسعه و خلاقیت در این حوزه کاملا هموار است و ایده‌های زیادی برای اکتشاف وجود دارند.
ارزهای دیجیتال آمده‌اند تا زندگی را برای ما بهتر کنند. شفافیت در تراکنش‌های مالی، حذف تورم، غیرمتمرکز بودن، و انجام پرداخت‌های روزانه با رمزارز به‌جای استفاده از ارزهای فیات، از جمله ویژگی‌هایی هستند که در صورت تحقق کامل، قطعا باعث تحولی بزرگ در نظام پولی – مالی در سراسر دنیا خواهد شد.
این نکته را در نظر داشته باشید که هر کس میتواند از نگاه خود مسئله را ببیند. برای مثال، در فارکس، نهایتا ۱۰۰ جفت‌ارز داشته باشیم [که به این تعداد هم نمی‌رسد!]، اما در کریپتو بیش از ۱۰۰۰ رمزارز در پلتفرم فراز لیست شده‌اند. حال انتخاب با شماست؛ تعداد زیاد انتخاب مزیت است یا عیب؟
نظر کارشناس: پورتفولیو، بهترین راه برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی
«پورتفولیو» یعنی سبدی از دارایی‌ها. همواره بهترین راه سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی این است که سبدی از دارایی‌های مختلف در بازارهای مختلف داشته باشیم. بنابراین، اگر قصد سرمایه‌گذاری دارید، دیگر سراغ فارکس یا ارز دیجیتال یا بورس ایران نروید!
بلکه سوال درست این است که چه مقدار از دارایی خود را در بورس، چه مقدار در کریپتو، و چه مقدار در فارکس سرمایه‌گذاری کنم؟
مهمترین ویژگی پورتفولیو این است که ریسک شما را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد. بنابراین، اگر یک سهم یا بازار دچار نوسان و ریزش شدید شود، آنگاه بازارهای دیگر می‌توانند ضرر شما را پوشش دهند و بدین ترتیب سرمایۀ شما به این راحتی صفر نمی‌شود!
مثالی از تشکیل یک پورتفوی خوب با سرمایه کم
فرض کنید معادل ۲۰۰۰ دلار سرمایه داریم و می‌خواهیم در بازارهای مالی فعالیت کنیم. اینکه تمام این مبلغ را به ترید روی یک جفت‌ارز در فارکس یا خرید یک سهم در بورس ایران اختصاص دهیم، اشتباه است!
بهترین راه این است که ۱) میزان ریسک‌پذیری خود را مشخص کنیم. به عبارت دیگر، آیا می‌خواهیم زیاد ریسک کنیم یا کم؟ و ۲) دارایی‌های مختلف را تحلیل و رصد کنیم – هم از نظر تکنیکال و هم از نظر فاندامنتال.
برای اینکه بتوانید چارت سهم‌های بازار بورس ایران، فارکس، و کریپتو را همزمان داشته باشید و تحلیل کنید، پیشنهاد می‌کنیم از پلتفرم تحلیلی فراز استفاده کنید. در چارت فراز، قابلیت‌های مختلف، از جمله رصد همزمان چند سهم از بازارهای مختلف، در اختیار شما قرار گرفته‌اند تا تجربۀ بهتری از سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی داشته باشید.
چند قابلیت در یکجا؛ مولتی‌چارت و رصد پورتفولیو
در گام آخر جدولی مانند جدول زیر درست کنید و سرمایۀ خود را به نسبت، به دارایی‌های مختلف تخصیص دهید. بدین ترتیب یک پورتفو از دارایی‌های مختلف خواهید داشت. (توجه داشته باشید که این جدول صرفا یک مثال ساده است و به هیچ عنوان ملاکی برای سرمایه‌گذاری نیست!)
ریسک | دارایی | درصد تخصیص |
کم (سرمایه‌گذاری) | بورس ایران | ۵۰% – خرید سهام |
متوسط | خرید ارز دیجیتال | ۳۵% – خرید بیتکوین و اتریوم |
زیاد | فارکس | ۱۵% – ترید در فارکس |
در صورت نیاز با یک کارشناس مشورت، و سرمایه خود را به نسبت درست به بازارهای مختلف اختصاص دهید. مشورت با کارشناس سرمایه‌گذاری، درست مانند مراجعه به پزشک متخصص در هنگام بیماری، ضروری است!
چند سوال متداول دربارۀ سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی
آیا ارزهای دیجیتال روزی پول رسمی کشورها می‌شوند؟
بنا بر دلایلی مانند سیاست‌های دولت‌ها برای کنترل جریان نقدینگی، و همینطور ماهیت غیرقابل ردیابی ارزهای دیجیتال، به نظر می‌رسد ارزهای دیجیتال این شانس را نداشته باشند که روزی تبدیل به پول رسمی کشورها شوند. ارز ملی باید پشتوانه و ثبات داشته باشد که چنین چیزی را در ارزهای دیجیتال نمی‌توان دید.
آیا با هر میزان سرمایه می‌توان در بازارهای مالی مشارکت کرد؟
بله، حتی با ۱۰ $ هم می‌شود شروع کرد. اما بهتر است سرمایه‌ی مشخصی در حد ۲۰۰ دلار را برای ابتدای کار در نظر بگیرید. توجه داشته باشید که در صورت از دست رفتن کل این سرمایه، نباید در زندگی شخصی شما چالش مالی ایجاد شود!
آیا می‌توان فقط روی یک دارایی / سهم کار کرد و متخصص شد؟
قطعا تخصص در هر زمینه‌ای لازم و خوب است، اما اگر بخواهیم تمام وقت و انرژی خود را تنها برای یک سهم / دارایی خرج کنیم، آنگاه دچار تعصب می‌شویم و تعصب، آفت بازارهای مالی است. بهتر است همواره به صورت پورتفو کار کنیم.
