سفتهبازی چیست؟ مفهوم Speculation به زبان ساده + مثال کاربردی
آموزش بازارهای مالی
سفته بازی یا Speculation به معاملاتی اطلاق میشود که با هدف کسب سود کلان در کوتاهمدت و با پذیرش ریسک بالا انجام میگیرند. این نوع معاملات که در بازارهای مختلف از جمله بورس اوراق بهادار، ارز، کالا و املاک صورت میپذیرد، نقش مهمی در ایجاد نقدینگی و تعیین قیمتها ایفا میکند، اما همواره با دیدگاههای متفاوتی همراه بوده است. برخی سفته بازی را عاملی برای افزایش کارایی بازار میدانند، در حالی که دیگران آن را منشأ بیثباتی و شکلگیری حبابهای قیمتی میشمارند. در این مقاله، به بررسی جامع مفهوم سفته بازی، تفاوتهای آن با سرمایهگذاری و نوسانگیری و همچنین شناسایی سهمهای دارای پتانسیل سفته بازی خواهیم پرداخت تا تصویری درست از این پدیده مالی ارائه دهیم.
سفته بازی چیست؟
سفته بازی در حوزه امور مالی به معاملاتی گفته میشود که با ریسک بالا همراه بوده و هدف اصلی آن کسب سود زیاد در بازه زمانی کوتاه است. برخلاف سرمایهگذاری سنتی که بر ارزش بلندمدت داراییها تمرکز دارد، سفته بازی بر تغییرات قیمت کوتاهمدت متمرکز است. این نوع معاملات در بازارهای مختلفی از جمله بازار سهام، ارز، اوراق قرضه و کالا انجام میشود و عواملی چون ماهیت دارایی، مدت زمان نگهداری و میزان اهرم مورد استفاده در آن نقش دارند.
سفته بازان به دنبال شناسایی فرصتهایی هستند که بتوانند از نوسانات قیمت در مدت زمان کوتاه بهره ببرند. این افراد معمولاً از تحلیل تکنیکال، روندهای بازار و اخبار لحظهای برای تصمیمگیری استفاده میکنند. در بازار فارکس که روزانه حدود 7.5 تریلیون دلار معامله انجام میشود، سفته بازی بخش قابل توجهی از حجم معاملات را تشکیل میدهد. همچنین در بازار جهانی اوراق قرضه با ارزش بیش از 133 تریلیون دلار، سفته بازان با استفاده از تغییرات نرخ بهره و عدم قطعیتهای سیاسی و اقتصادی به دنبال کسب سود هستند.
یکی از نقشهای مهم سفته بازان در بازارهای مالی، افزایش نقدینگی است. آنها با خرید و فروش مداوم، به کاهش فاصله قیمت خرید و فروش کمک کرده و امکان معامله سریعتر برای سایر فعالان بازار را فراهم میکنند. علاوه بر این، سفته بازان میتوانند با فروش استقراضی به کنترل صعودهای افراطی بازار و جلوگیری از شکلگیری حبابهای قیمتی کمک کنند. صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و صندوقهای پوشش ریسک نیز اغلب در بازارهای ارز، اوراق قرضه و سهام به فعالیتهای سفته بازانه میپردازند.
به چه کسی سفته باز گفته میشود؟
سفته باز به فردی اطلاق میشود که به طور آگاهانه وارد معاملات پرریسک میشود و هدف اصلی او کسب بازده بالا در کوتاهترین زمان ممکن است. این افراد برخلاف سرمایهگذاران سنتی که به ارزش ذاتی و بنیادی داراییها توجه دارند، تمرکز خود را بر نوسانات قیمت و فرصتهای کوتاهمدت قرار میدهند. سفته بازان میتوانند در قالب معاملهگران حرفهای، صندوقهای پوشش ریسک، یا حتی سرمایهگذاران خرد فعالیت کنند.
یک سفته باز معمولاً از چندین کد معاملاتی یا حساب برای خرید سهام استفاده میکند تا فعالیتهای خود را از چشم نهادهای نظارتی و سایر فعالان بازار پنهان نگه دارد. دلیل این رویکرد آن است که اگر یک نفر با یک کد معاملاتی بخش قابل توجهی از سهام شناور یک سهم را خریداری کند، در دستهبندی سهامداران درصدی قرار گرفته و فعالیتهایش به دقت رصد میشود. بنابراین سفته بازان به صورت پلهای و تدریجی با استفاده از کدهای مختلف اقدام به جمعآوری سهام میکنند و پس از افزایش قیمت، سهام را به فروش میرسانند.
استراتژی سفته بازان بر پایه شناخت دقیق از رفتار بازار و روانشناسی جمعی سرمایهگذاران استوار است. آنها با پخش اخبار مثبت یا ایجاد هیجان در بازار، سرمایهگذاران دیگر را به خرید تشویق کرده و از افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت بهره میبرند. اگرچه این فعالیتها ممکن است منجر به شکلگیری حبابهای قیمتی شود، اما در برخی موارد نیز سفته بازان با فروش سهامی که ارزش ذاتی آن بسیار کمتر از قیمت روز است، به بازگشت قیمت به نقطه تعادل کمک میکنند و بدین ترتیب نقشی تعادلبخش در بازار هم دارند.
تفاوت سفته بازی و سرمایهگذاری
سفته بازی و سرمایهگذاری اگرچه هر دو در بازارهای مالی انجام میشوند، اما تفاوتهای مهمی با یکدیگر دارند:
- افق زمانی: یک سرمایهگذار معمولاً دارایی خود را برای مدت طولانی نگه میدارد و به دنبال رشد تدریجی ارزش آن در طول زمان است. برای مثال، سرمایهگذاری در املاک ممکن است به معنای خرید یک ملک و نگهداری آن برای 10 سال یا بیشتر باشد. در مقابل، سفته باز با آگاهی از نوسانات کوتاهمدت قیمت، دارایی را خریده و با اولین فرصت مناسب آن را به فروش میرساند. در بازار املاک، سفته باز با علم به افزایش تورم یا نوسان قیمت در مدت کوتاه، ملکی را خریداری کرده و بلافاصله پس از افزایش قیمت آن را میفروشد.
- میزان ریسک: سرمایهگذاران اغلب دیدگاه محافظهکارانهای دارند و به دنبال حفظ سرمایه و کسب بازده معقول در بلندمدت هستند. آنها معمولاً داراییهای خود را با توجه به ارزش ذاتی و تحلیل فاندامنتال انتخاب میکنند. اما سفته بازان حاضرند در ازای دستیابی به بازدهی بالا، بیشترین ریسک ممکن را بپذیرند و از اهرمهای مالی برای افزایش سود بالقوه خود استفاده کنند.
مثال عملی این تفاوت را میتوان در بازار املاک مشاهده کرد. خرید یک ملک برای اجاره دادن و کسب درآمد ماهانه، سرمایهگذاری محسوب میشود. اما خرید چندین آپارتمان با پیشپرداخت کم به قصد فروش سریع برای کسب سود کلان، سفته بازی است. همین منطق در بازار سهام نیز صدق میکند، جایی که سرمایهگذار به دنبال شرکتهای با بنیاد محکم برای نگهداری بلندمدت است، در حالی که سفته باز صرفاً به دنبال سهامی است که در کوتاهمدت پتانسیل رشد قیمت داشته باشد.
تفاوت سفته بازی و نوسانگیری در بورس
نوسانگیری به معنای استفاده از نوسانات طبیعی و معمول بازار برای کسب سود است. نوسانگیران معمولاً بر اساس الگوهای تکنیکال، سطوح حمایت و مقاومت و تحلیل نمودارها عمل میکنند. آنها به دنبال شناسایی نقاط ورود و خروج مناسب در چرخههای قیمتی هستند و معمولاً در سهامهایی فعالیت میکنند که نقدینگی مناسب و نوسانات قابل پیشبینی دارند. نوسانگیری میتواند در بازههای زمانی روزانه، هفتگی یا حتی ماهانه صورت بگیرد و الزاماً نیازی به دخالت در ساختار بازار یا ایجاد تغییرات عمده در قیمت ندارد.
در مقابل، سفته بازی معمولاً با دخالت فعالتر در بازار و گاهی ایجاد نوسانات مصنوعی همراه است. سفته بازان با جمعآوری حجم قابل توجهی از سهام شناور، تقاضای مصنوعی ایجاد کرده و با پخش اخبار یا ایجاد هیجان در بازار، سایر سرمایهگذاران را به خرید ترغیب میکنند. این فرآیند میتواند منجر به افزایش شدید قیمت در مدت کوتاه شود که گاهی با ارزش واقعی سهم تناسبی ندارد. پس از رسیدن قیمت به سطح مورد نظر، سفته بازان اقدام به فروش سهام خود میکنند.
معرفی سهمهای دارای پتانسیل سفته بازی
سفته بازان سهمهایی را هدف قرار میدهند که ویژگیهای خاصی داشته باشند و امکان کنترل و دستکاری قیمت در آنها بیشتر باشد.
سهمهای با حجم مبنای پایین: در این سهمها، ورود نقدینگی حتی در حجم نسبتاً کم میتواند تأثیر بسزایی بر قیمت داشته باشد. وقتی سفته بازان در یک بازه کوتاهمدت اقدام به خرید چنین سهمی میکنند، تقاضا به سرعت افزایش یافته و قیمت رشد میکند. این افزایش قیمت ممکن است به قدری شدید باشد که به حباب قیمتی تبدیل شود و فاصله زیادی بین قیمت بازار و ارزش ذاتی سهم ایجاد گردد.
سرمایه کم شرکت و درصد پایین سهام شناور: برای درک بهتر این موضوع، فرض کنید یک شرکت 100 میلیون سهم دارد و قیمت هر سهم 500 تومان است. اگر سهام شناور این شرکت تنها 5 درصد باشد، یعنی فقط 5 میلیون سهم در دست سهامداران خرد قرار دارد که معادل حدود 2.5 میلیارد تومان سرمایه است. چنین سهمی به دلیل کوچک بودن ارزش بازار و پایین بودن سهام شناور، به راحتی قابل جمعآوری توسط سفته بازان است.
رابطه بین سهام شناور و سفته بازی در بورس اهمیت بسیاری دارد. هر چه درصد سهام شناور یک شرکت کمتر باشد، کنترل قیمت آن برای سفته بازان آسانتر میشود. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که صرف پایین بودن سهام شناور به تنهایی کافی نیست. برای مثال، اگر درصد سهام شناور شرکت الف 10 درصد و شرکت ب 30 درصد باشد، ممکن است در نگاه اول شرکت الف مستعدتر به نظر برسد. اما اگر سرمایه مورد نیاز برای جمع کردن سهام شناور شرکت الف 100 میلیارد تومان و برای شرکت ب تنها 3 میلیارد تومان باشد، طبیعتاً شرکت ب با وجود شناوری بالاتر، به دلیل سرمایه کمتر، هدف جذابتری برای سفته بازان خواهد بود.
حجم معاملات: در طول سفته بازی، حجم معاملات طی زمان بسیار کوتاهی چندین برابر میانگین حجم معاملات ماهانه سهم میشود. این افزایش ناگهانی حجم نشاندهنده ورود سرمایههای کلان و احتمالاً فعالیت هماهنگ چند سفته باز است که با استفاده از کدهای معاملاتی مختلف به تدریج سهام را جمع میکنند.
جمعبندی
سفته بازی به عنوان یکی از رویکردهای پرریسک در بازارهای مالی، با هدف کسب سود کلان در کوتاهمدت انجام میشود و تفاوتهای مهمی با سرمایهگذاری و نوسانگیری دارد. این نوع معاملات اگرچه میتواند به افزایش نقدینگی و کارایی بازار کمک کند، اما همواره با خطر شکلگیری حبابهای قیمتی و ضررهای سنگین همراه است. سفته بازان معمولاً سهمهای با حجم مبنای پایین، سرمایه کم و سهام شناور اندک را هدف قرار میدهند و با استفاده از چندین کد معاملاتی و پخش اخبار، سایر سرمایهگذاران را به خرید ترغیب میکنند.
سوالات متداول
فارغالتحصیل ادبیات انگلیسی هستم و توی ۱۰ سال فعالیتم در بازارهای مالی، بیشتر از هر چیزی به بلاکچین و رمزنگاری علاقه داشتم و به نظرم انقلاب مالی با دیفای شروع میشه